در صورت موافقت پژوهشكده باستان‌شناسي با انجام نخستين فصل كاوش‌  در قلعه‌ كنگلو سواد كوه، كاربري اين قلعه ساساني مشخص مي‌شود.

 

به گفته عضو هيات علمي باستان‌شناسي و سرپرست هيات گمانه زني مسير قلعه کنگلو ،كاوش در اين قلعه واقع در سواد‌كوه به پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري پيشنهاد شده است.

 

پيش از اين کشف شواهد جديدي از قلعه کنگلو مازندران نشان داده بود احتمالا اين بناي ساساني، قلعه نبوده و نيايشگاهي از عهد ساساني است.

 

«سامان سورتيجي» گفت: «بناي باستاني كنگلو، با پلان بيضي و شكل برج مانند با مصالح سنگ و گچ بر فراز صخره‌اي مخروطي شكل و منفرد از جنس سنگ‌آهك، با طاق قوسه‌هاي رايج دوره‌ ساساني، در نزديكي روستايي به نام كنگلو در سواد كوه مازندران بنا شده است. »

 

"كنگ" در فارسي باستان به معني "قلعه" و "لو" در گويش مازندراني به معناي دم و نزديك است. بنابراين انتخاب كلمه مركب "كنگلو" با توجه به قرار گيري روستا در كنار قلعه، انتساب مناسبي است.

 

 

شرق و غرب قلعه امتداد دره عميقي به عمق حدود 350 متر است. اين دره از جهت غرب به سرتنگه، مسير خطير كوه با سمنان و طاق عظيم اسپهبد خورشيد آخرين بازمانده شاهان ساساني در مازندران و از سمت شرق به روستاي آريم راه‌مي‌يابد.

 

سرپرست هيات گمانه زني مسير قلعه کنگلو در مورد برخي نمادها و نشانه‌هاي به دست‌آمده در خصوص نيايشگاه بودن اين قلعه گفت: «نيايشگاه‌هاي مهري معمولا داخل غارها يا فضاهاي گودتري که نسبت به سطح اطراف هستند احداث مي‌شدند. در اين فضاها روزنه‌اي به طرف آفتاب باز مي‌شد. بناي كنگلو در سه طبقه ساخته شده و اکنون سقف‌هاي آن فروريخته است. باقي مانده اين بنا نشان مي‌دهد که طاق‌هاي رايج ساساني در آن به کار رفته و دو بازو و برج به جهت جلوگيري از رانش، از دو سمت به آن الحاق شده است.»

 

 به گفته وي در بررسي‌هاي مقدماتي اين بنا، روزنه با نورگيري کوچک در جهت غرب و در پاي برج شناسايي شد که خود دليلي بر وجود اطاقي با کفي پايين‌تر از سطح اطراف و در طبقه زيرين آن است.

 

سورتيحي در مورد دستاورد پژوهش‌ها در ابتداي امسال گفت: «گمانه‌زني در مسير دستيابي به قلعه كنگلو علاوه بر شناسايي و معرفي آثار استقرار و حضور انسان در دوران مختلف از عصر آهن 3، ساساني و قرون اوليه اسلامي در اين منطقه، به كشف و معرفي نخستين تدفين در عصر ساساني در مازندران نيز منجر شد. بنابراين با توجه به دستاوردهاي مهم باستان‌شناسي ادامه فعاليت‌هاي علمي در چهارچوب طرح پيشنهادي كاوش با احتساب موارد حفاظتي به پژوهشكده باستان‌شناسي پيشنهاد شد.»

 

در اهداف اين طرح تشكيل تيم‌هاي فني حفاظت موقت و مرمت لحاظ شده است و ترسيم نقشه‌هاي دقيق از اثر و ثبت سه بعدي آن، مطالعه متون تاريخي و مطابقت آن‌ها با آثار موجود، رابطه ساكنان قلعه با مراكز قدرت، تصويرسازي زندگي قلعه نشينان با توجه به شواهد مادي، توالي و تفكيك دوره‌هاي استقراري (ترتيب و نظم زماني)، تمركز يا تمايل قلعه نشينان به نقاط استراتژيكي، تغييرات ايدئولوژيكي و سياسي و اوج و افول بنا در دستور كار قرار مي‌گيرد.

 

پيكره بناي كنگلو مانند ديگر استحكامات تدافعي توسط پيامدهاي طبيعي به ويژه رطوبت صعودي و نزولي و نيز تعرضات انساني آسيب فراواني ديده است.