مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، کلثوم فلاحی: اندیشگاه مرکز اسناد مازندران بار دیگر میزبان اصحاب فرهنگ بود تا نقد کتاب «روزگار بی‌قراری» اثر مصطفی نوری را به نقد بنشینند.

مصطفی نوری در پژوهشگاه مرکز اسناد و کتابخانه ملی مشغول به فعالیت است. تاکنون هشت اثر این پژوهشگر منتشر شده: اسناد مازندران در دوره رضاشاه، اسناد استرآباد در دوره مشروطه، سفرنامه های عصرناصری به مازندران، تاریخ املاک اختصاصی رضاشاه در گرگان، تقی زاده در مجلس(زیر نظر ایرج افشار)، ره آورد ستوده و انقلاب اسلامی در گرگان و دشت بخشی از آثار این پژوهشگر مازندرانی است.

او متولد سال 1358 زیراب سوادکوه است.

*آثاری که بیشتر شوخی است

مصطفی نوری در مراسم نقد کتاب روزگار بی قراری(مازندران و گرکان در اشغال ارتش سرخ 1325-1320) اظهار کرد: مازندران در حوزه تحقیقات محلی، عقب مانده است. با احترام به استادان این حوزه، به این موضوع باید پرداخته شود که چرا با وجود استادان و دکترهای خودخوانده، تحقیقات این بخش عقب مانده است. کردستان، آذربایجان، گیلان و حتی گرگان در تحقیقات تاریخی پیش‌تر از مازندران قرار دارند.

وی با اشاره به اینکه آثاری که ارائه می‌کنیم بیشتر شبیه به شوخی است، افزود: تولیدات مازندران در حوزه پژوهش‌های تاریخی، در حوزه‌های علمی قابل ارائه نیست و به خود گوییم و خود خندیم رضایت می‌دهیم.

این مولف با بیان اینکه تشویق‌کردن‌های مان حد و اندازه ندارد، گفت: البته این موارد، مطلق نیست و من هم نمی‌گویم که همه تولیدات، ضعیف است اما از تعارف باید دست بکشیم و جدی‌تر به کار توجه کنیم.

نویسنده کتاب روزگار بی قراری با بیان این که در استان حتی یک مرکز هم پیدا نمی‌شود از از پژوهش‌های حوزه مازندران حمایت کند، تصریح کرد: احساس نیاز مازندرانی‌ها به کارهای پژوهشی، خیلی جدی نیست. این موضوع در گیلان و گلستان دغدغه است اما در مازندران نه.

نوری با اشاره به اینکه به جای رونمایی از کتاب باید روی از خجالت بگیریم، ادامه داد: زمان آن رسیده حوزه‌های تحقیقاتی را خردتر کرده، به عمق برسیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه جلد دوم این کتاب را آغاز کرده‌ام و طبیعی است که در جلد نخست، همه جنبه‌های یک موضوع را مورد توجه قرار نداده باشم، تصریح کرد: در این کتاب از بخشی از اسناد، مطبوعات و همچنین تاریخ شفاهی به عنوان منابع بهره بردم و به دلیل اینکه با زبان روسی آشنا نیستم نتوانستم از اسناد روس ها استفاده کنم.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه درباره جنگ جهانی و حمله به شمال ایران، کم‌تر اثر تولید شده بود، خاطرنشان کرد: در طرحی که ارائه دادم اسناد این دوره زمانی را در مازندران، گرگان و ترکمن‌صحرا جست‌وجو کردم.

وی افزود: زندگی مردم فرودست جامعه اغلب در پژوهش‌های تاریخی دیده نمی‌شود و توانستم بر اساس اسناد، این فصل را هم بازسازی کنم.

نوری با بیان اینکه مسئولان فرهنگی ما بیشتر سیاسی هستند، اظهار کرد: امیدوارم روزی در مازندران نهادی داشته باشیم که حمایت حداقلی را از پژوهش‌ها لحاظ کند.

وی با اشاره به اینکه سوالم از مسئولان مازندران این است که چرا در آخر هر پنج سال، گزارشی از نحوه هزینه‌کرد بودجه پژوهشی دستگاه‌ها ارائه نمی‌شود، چرا نمی‌گویند این پول‌ها در کجا خرج شده و چه برآیندی در استان دارد، افزود: خیلی خوب می‌دانیم اعتبارات فرهنگی، خرج از ما بهتران و یا خرج میز و صندلی و ... می‌شود.

*توجه به نقد درونی و بیرونی

در ادامه این نشست دکتر علی رمضانی در سخنانی گفت: علم تاریخ در حوزه نقد تاریخی و ادبیات آن، دچار ضعف مفرط است. در زمینه نقادی و اصول نقد و شناخت الگوها و معیارهای متقن و قوی، در آغاز راه هستیم و در نقد تاریخی، مرحله گذار داریم و این نقطه قوت است.

این پژوهشگر با بیان اینکه نقد به معنای داوری و تشخیص درست از نادرست است، ادامه داد: در کتاب روزگار بی‌قراری، نقد درونی و بیرونی به خوبی مورد توجه قرار گرفته است.

*متولی خوبی برای پژوهش‌های تاریخی نداریم

همچنین در بخش دیگری از این نشست، علی‌اکبر عنایتی اظهار کرد: در مجموعه پژوهش‌های تاریخی مازندران‌شناسی، کم و کاستی‌های زیادی داریم و کارهای دم دستی فراوان است. این آثار در عرصه ملی آن چنان توانایی ارائه مطلب ندارد.

وی با بیان اینکه در مازندران متولی خوبی برای پژوهش‌های تاریخی نداریم، افزود: پژوهش هزینه دارد و پژوهشگر باید از جایی حمایت شود. مثلا" مرکز ساری شناسی اگرچه فعالیت می‌کند اما از کدام پژوهشگر حمایت کرده و یا کدام یک از پژوهشگران را به یک مرکز دولتی وصل کرده و یا کدام مجموعه مقالات را سرپرستی کرده تا چاپ شود؟

این پژوهشگر و مدرس تاریخ گفت: افرادی مانند استاد سیروس مهدوی عاشقانه در این عرصه فعالیت می‌کنند و مدیران ما دغدغه فرهنگ ندارند.

عنایتی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه جای چنین کتابی در پژوهش‌هایی که در عرصه مازندران‌شناسی انجام شده خالی بود، تصریح کرد: تولیدات در حوزه تاریخ محلی مازندران، آشفته بازار است، بی‌توجه به اصول تاریخ بوده و چهارچوب علمی ندارد، ولی کتاب حاضر با متد علمی تولید شده است.

وی با اشاره به اینکه نویسنده می‌توانست مقدمه کتاب را فنی‌تر بنویسد در حالی که بیان مسئله کوتاهی دارد و به سرعت وارد شرح فصول شده است، افزود: موضوع کتاب درباره بررسی نیروهای اشغالگر روس در جنگ جهانی دوم است. وقتی چنین کتابی را در دست می‌گیریم باید همه فصول در همین حوزه باشد. اگرچه همه فصول غیرمستقیم درباره این موضوع است اما بعضی فصل‌ها به صورت مستقیم درباره اشغال نیست.

*امکان جست و جوی اسناد در مازندران

زمانه حسن نژاد -دانشجوی دکترای تاریخ محلی- منتقد دیگری بود که در دو حوزه فنی و محتوایی به نقد کتاب پرداخت.

سلیمانی -معاون مرکز اسناد و کتابخانه ملی مازندران- نیز در این نشست  با بیان این که به مناسبت روزر سینما نمایشگاهی از اسناد مربوط به سینما در مازندران در این مرکز راه اندازی شده، گفت: امکان جست و جو و تهیه اسناد در مرکز اسناد مازندران فراهم شده و محققان نیازی ندارند برای تهیه این سندها به تهران مراجعه کنند.