مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، درویش علی کولاییان: کلیله را به کشور هند نسبت می دهند چرا که مهمترینِ دلیل، نقل قول از زبان ایرانیان است.(1) ایرانیان شهادت می دهند که آمدن این کتاب به ایران از کشوری بنام هند بوده است. اگر چنین است، چرا تاکنون نشانه یی از به دنیا آمدن و طلوع این شاهکار در هیچ کجای هند پیدا نشد؟

بسیاری از پژوهشگران به دنبال منشا این کتاب بوده اند، از جمله هرتل(2) که او سال های زیاد در شبه قاره هند در جستجو بود، اما نشانی از آن نیافت و کوچکترین نشانه در هند از ناحیه یی که خاستگاه کتاب را آنجا بدانیم، پیدا نکرد.

 این گفته سفیر وقت هند(3) در ایران اگر چه تکراری اما بازهم شنیدنی است که گفت کلیله که از دست رفته بود با بهره گیری از زبان فارسی زنده شد. براستی چه شد که ایرانیان در حفظ این شاهکار فرهنگی که حسب ظاهر متعلق به هند است، از مردم هند پیشی گرفتند؟!

 بسیاری از قصه های کلیله از شاهکارهای ادبی هند بهره می گیرد، اما شکل و فرمی که کتاب معرف آن است و نیز چیدمان روایت ها، نشان می دهد که این کتاب ابداعی منحصر به فرد است و موجودیتی مستقل دارد.
 
 طی تلاش چندین ساله در زمینه تاریخ مازندران باستان، ما به وجهی کامل به این اعتقاد رسیده ایم که کتاب بزرگ کلیله در محدوده شاهنشاهی ایران و در مازندران تالیف شده است .

در نوشتارهای خود همیشه به این نکته پرداخته ام که تمدن برنج در قرون اولیه پیش از میلاد در شمال ایران همزمان با مهاجرت شالیکاران از شمال هند آغاز شد.

بر اساس شواهد، زبان رسمی این مردم دارای قرابتی بسیار نزدیک با سنسکریت کلاسیک بود و  آشکار است که برهمنانِ این مردم، فرهنگ هند باستان را با خود به شمال ایران آوردند.

آن زمان برهمنان و بزرگان قوم از روی احترام، از سوی مردم  و به زبان رایج میان آنان ،ملقب به دیو بوده اند. آن ها (برهمنان ) در فضایی تازه، با گذشت زمان و آمیختن با دیگر اقوام  متمدن ایرانی، اثری بزرگ چون کلیله را خلق کردند.

بدین لحاظ است که ما معتقدیم کلیله و دمنه به مردم ایران و به خطه مازندران تعلق دارد. این گفته فرانسوا دوبلوا محقق فرانسوی(4) موید ادعای ما است که گفت: « اگر منابع نهایی کلیله می باید در هندوستان جستجو شود، نقطه فرود کتاب در خاور نزدیک، ایران است»
 
 مردم مازندران باستان قومیتی آریایی داشته و همانطور که اشاره شد بر اساس شواهد به سنسکریت و یا زبانی نزدیک به آن سخن می گفتند. به اعتقاد ما منظور نظر برزویه طبیب (مترجم کلیله) از هند، همان مازندران باستان  است .

  نزد ایرانیان و در عصر ساسانیان ، ناحیه یی از مازندران امروز یعنی حوزه تجن که ساری را نیز شامل می شده، به دلیل سکونت مردمی به آیین مردمان هند،  مدتی موسوم به هند بوده است.

  نام مازندران از زبان همان مردم به همان ناحیه اطلاق شد و تمدن در اقلیم جنگلی شمال ایران نیز از همان ناحیه آغاز و توسط همان مردم توسعه یافت.

در کتاب کشف مازندران باستان(5) با ارائه مقالات متعدد از جمله مقاله یی تحت عنوان "کدامین هند؟ کدام هندوستان؟" این مطالب را به دقت شکافته ایم .

تاریخ نشان می دهد که فرمانروایان خود مختار مازندران قرن ها عهده دار پرداخت خراج به  اشکانیان و ساسانیان بوده اند. 

کلیله، به واقع یک سیاستنامه است. حکما و برهمنان مازندران، آن را با هدف رفتار هوشمندانه در قبال قدرت عظیم امپراتوری ایران، برای آموزش شاهزادگان و امیرزادگان خود تدوین نموده اند.
 
ما کتاب کلیله را  کهن ترین سیاستنامه در تاریخ ایران می دانیم. مرزبان نامه تنها کتاب قابل قیاس با کلیله  است که قرن ها پس از کلیله و در قرن چهارم هجری به زبان کهن تبری (مازندرانی) تدوین شد و مولف آن نیز در اصل شخصی مازندرانی (مرزبان ابن رستم ) است، این نکته به نوبه خود موید مازندرانی و ایرانی بودن کلیله و دمنه است و نشان می دهد قصه از زبان حیوانات (fables )در گذشته های دور، سنتی ریشه دار در فرهنگ و ادبیات مردم مازندران بوده است .
 
بسیار شایسته است که بکوشیم و مطرح کنیم که کتاب ارجمند کلیله و دمنه به مازندرانیان و به مردم ایران تعلق دارد و آن را به مردم جهان نیز  اینگونه بازبشناسانیم.

از تمامی مورخان، نویسندگان و روشنفکران به خصوص آنان که به شمال ایران تعلق دارند، استدعا می کنم به اتفاق، تلاشی همه جانبه را در این زمینه و برای آشکار نمودن هویت راستین کلیله و زدودن سوءتفاهم های تاریخی پیرامون این کتاب آغاز کنیم. اظهار نظر همه صاحبنظران را در این زمینه،غنیمت شمرده از آن استقبال می کنم

پانویس :

1-ر.ک. کلیله و دمنه از کجا آمده است. نگاهی نو به تاریخ مازندران باستان - درویش علی کولاییان - نشرگیلکان -1391

2- یوهانس هرتل ‏یکی از اوستاشناسان و هند شناسان مشهور آلمانی است . فرانسوا دوبلوا  مولف کتاب برزوی طبیب و منشا کلیله که تا دهه قبل در سمت استادی یکی از دانشگاه های آلمان بوده است  در باره او می نویسد :  در 1914 هرتل Hertle   گزارشی خواندنی مشتمل بر نتایج  یک سده تحقیق در باره این کتاب را منتشر ساخت. گرچه پژوهشگران سده 20 م. به حقایق دیگری دست یافتند که برخی از آنها نتایج را تغییر یا بسط داده ولی بیشتر آنها تا امروز هم معتبر به شمار می روند .  
                                                    
3-    دی پی سری واستاوا سفیر وقت هند در ایران که در شهر همدان سخنرانی کرد . خبرگزاری مهر سه شنبه  13 تیر 1391 - شناسهٔ خبر: 1641652

4-    FRANCIS DE BLOIS  مولف کتاب برزوی طبیب و منشا کلیله –ترجمه دکتر صادق سجادی  - انتشارات طهوری - 1382 - (نقل قول ما از دوبلوا را در صفحه شانزده کتاب جستجو کنید )

5 - کشف مازندران باستان - درویش علی کولاییان - نشر گلچینی - 1394