مازندنومه، سرویس محیط زیست و گردشگری: برای آنان که دل به راه دارند وسودای سفر، برف و سرمای زمستان نه تنها مانع نیست که موهبتی برای دیدن منطقه‌ای جدید در فصلی خاص به شمار می‌آید. زمستان فصل برف است و اسکی، فصل سرما است و یخنوردی، فصل دیدن زیبایی‌های کوهستان‌های برفی و مناظر بی بدیل. باید چشم به زیبایی‎‌های زمستان داشت و برای سفر از جا بلند شد.

سرمای زمستان سفرهای گردشگری را تعطیل می‌کند، اما نه برای همه، برای آنان که دل به راه دارند وسودای سفر، برف و سرمای زمستان و گرمای سوزان تابستان، نه تنها مانع نیست که هر کدام از اینها موهبتی برای دیدن منطقه‌ای جدید، در فصلی خاص به شمار می‌آید. زمستان فصل برف است و اسکی، فصل سرما است و یخنوردی، فصل دیدن زیبایی‌های کوهستان‌های برفی و مناظر بی بدیل. باید چشم به زیبایی‎‌های زمستان داشت و برای سفر از جا بلند شد.

جاده هراز
در نقشه‌های جغرافیایی به جاده ۷۷ معروف است؛ جاده‌ای پر پیچ و خم که تهران را به قلب مازندران می‌رساند. جاده هراز از قدیمی‌ترین مسیر‌های ارتباطی بین فلات مرکزی ایران و منطقه طبرستان یا مازندران امروزی بوده است؛ جاده‌ای که از تهران شروع شده و با عبور از شهرهای «بومهن»، «رودهن» و «آبعلی» به گردنه امام‌زاده هاشم (ع) رسیده و با سرازیر شدن در دره و امتداد رودخانه هراز به سمت منطقه «لاریجان» رفته و سپس تا شهرستان آمل ادامه پیدا می‌کند. هراز که در برخی از متون تاریخی از آن به عنوان مسیر ری به طبرستان و از قدیمی‌ترین مسیرهای ارتباطی ایران و جهان نام برده شده، آثار تاریخی متعدد در خود جای داده است.

آثار به جا مانده از در «تنگه بند بریده» از دوره ساسانیان، قدمت این جاده را به هزار سال پیش می‌رساند. وجود  قلعه «ملک بهمن» در کنار آبشار «شاهندشت» همراه با اتاقک‌های نگهبانی و خبررسانی بر سر کوه‌های اطراف در منطقه «نوا» و همچنین وجود کتیبه‌ای بزرگ به نام نقش سا شکل شاه از دوره قاجاریه در داخل دره و پشت تونل نوا، اهمیت این جاده را برای حاکمان وقت نشان می‌دهد.وجود رودخانه پر آب هراز در طول مسیر و روستاهای بیشماری که در این مسیر ارتباطی شکل گرفته، زیبایی و جذابیت سفر را دو چندان می‌کند. از همه مهم‌تر، دورنمای قله اسطوره‌ای دماوند در میانه راه است که چشم‌انداز منحصر به فردی ایجاد کرده و هر بیننده داخلی و گردشگر خارجی را به اینجا می‌کشاند.

پیست اسکی آبعلی
از بومهن و رودهن که بگذرید آبعلی توقفگاه مناسبی است. آبعلی دوغ‎های معروفی دارد و مغازه‌های کنار جاده مملو از بطری‌های دوغ در اندازه‌های مختلف است. جالب است که بدانید هنوز در این شهر دوغ‌ها در شیشه‌های قدیمی به فروش می‌رسند که دیدن و نوشیدن آنها خاطرات گذشته را زنده می‌سازد.

از شهر آبعلی که گذر کنید به پیست اسکی آبعلی می‌رسید. هر گوشه‌ای را که نگاه کنید جمعیتی را می‌بینید که سوار بر یک تیوب کامیون، از الای تپه‌ای به پایین سرازیر هستند. در اینجا، بر خلاف بسیاری از پیست‌های اسکی ایران، حتی پیست مخصوص تیوب‌سواری هم وجود دارد. اتفاقا اینجا بیشتر از اسکی، بازار اجاره تیوب‌های سواری و کامیون داغ است. در کنار پیست هم مغازه‎ها و رستوران‌های زیادی وجود دارند که با آش گرم و دوغ و کباب و دیزی، پذیرای میهمانان زمستانی پیست هستند.

گردنه امام‌زاده هاشم
از آبعلی و تونل بهمن‌گیر که بگذرید به گردنه امام‌زاده هاشم(ع) می‌رسید. اینجا مرتفع‌ترین نقطه جاده هراز است و ارتفاعی حدود 2800 متر دارد. در این نقطه از جاده که مرز استان تهران و مازندران هم هست، دو منظره بسیار زیبا در دو طرف گردنه قرار گرفته است. در سمت جنوب، دشت وسیع «مشاء» و در امتداد آن تا آبعلی و رودهن و دماوند و گیلاوند نمایان است و در سمت دیگر منظره رشته کوه «گل زرد» با چشم‌اندازهای صخره‌ای خودنمایی می‌کند.
گردنه امامزاده هاشم به دلیل وجود مقبره امامزاده هاشم(ع) در آن، از قدیم مورد توجه مسافران این مسیر بوده و در این نقطه رانندگان و مسافران اغلب توقفی کوتاه داشته و به زیارت ایشان می‌روند.

زیباترین دماوند
از گردنه که بگذرید پس از چند کیلومتر با منظره بسیار زیبا و برفی قله دماوند که در لا به لای انبوه ابرهای مرتفع پیچیده شده مواجه می‌شوید؛ منظره‌ای با شکوه که تحسین هر بیننده‌ای را بر می‌انگیزد. در کنار این منظره زیبا و مسحورکننده، اولین روستای مسیر یعنی «منظریه» قرار دارد. این روستا بهترین نمای قله دماوند را دارد و توقفگاه مناسبی برای عکاسی از این قله پیچیده در ابر و مه است.

پلور
دو کیلومتر بعد از منظریه به پلور می‎رسید. روستایی کوچک، قدیمی و کنار جاده‌ای با رستوران‌های فراوان و حوضچه‌های پرورش ماهی قزل‌آلا که در پای کوه دماوند شکل گرفته و محل تقاطع رودخانه لار و رودخانه هراز است. پلور مبداء جاده‌های اطراف کوه دماوند، مسیر دشت و دریاچه سد لار و مسیر حرکت به روستای رینه هم هست؛ روستایی که در دل کوه دماوند جای گرفته. پلور جایی است که بسیاری از کوهنوردان برای صعود به قله دماوند به اینجا می‌آیند و از اینجا برای مسیرهای اطراف دماوند وانت و جیپ کرایه می‌کنند.

آب اسک
از پلور که ۱۳ کیلومتر جلو بروید به روستای «آب‌اسک» می‌رسید؛ روستایی با قدمتی بیش از یک هزار سال که به واسطه نزدیکی منابع آب زیرزمینی آن به منابع حرارت‌زای زیرزمینی کوه آتشفشانی دماوند، دارای چشمه‌های آبگرم است. طبق برخی نظریه‌ها، نام روستای اسک از اشک اول، پادشاه اشکانی گرفته شده و با گذشت زمان به اسک تبدیل شده است.

در کنار روستای آب اسک یک پدیده جالب دیگر به نام غارهای «کافر کولی» قرار دارند. این مجموعه از غارهای دست کن شامل تعداد زیادی دخمه هستند که توسط ساکنان قدیم این منطقه برای زندگی در دل کوه و در ماسه سنگ‌های نرم کنده شده و در زمان‌های قدیم سکونت‌گاه انسان‌ها بوده، اما امروز بیشتر این اتاقک‌ها رها شده یا به عنوان طویله و آغل گوسفند از آن استفاده می‌شود.

در مسیر نوا
حدود شش کیلومتر جلوتر از آب اسک، مجموعه روستاهای «نیاک»، «گیلاس»، «کندلو» و در بالادست آنها روستای زیبای «نوا» قرار دارد. روستای نوا، آخرین مقصد پیشنهادی ما در این سفر کوتاه است، چون هم در بالای کوه قرارگرفته و هم به قله دماوند از ضلع جنوب شرقی و به روستای «رینه» از رو به رو، دید بسیار زیبایی دارد. برای رسیدن به این روستا، وقتی به تابلوی روستای گیلاس می‌رسید، ار سمت راست جاده هراز خارج شده و در همان ابتدا وارد روستای گیلاس که کنار جاده قرار دارد شوید. با عبور از روی رودخانه و امتداد جاده به سمت بالا رفته و پس از طی ۱۰ کیلومتر جاده پر پیچ و خم کوهستانی، به روستای زیبای نوا می‌رسید.  روستای نوا مرتفع‌ترین روستای منطقه است و نمای زیبایی از قله دماوند دارد.

زمستان در روستای گیلاس
در ابتدای ورودی روستا، بقعه امامزاده یحیی و آرامگاه روستا قرار دارد که با توجه به چشم‌اندازی که این آرامگاه به قله دارد یکی از خوش‌منظره‌ترین آرامگاه‌های ایران است. بافت روستا هنوز قدیمی است و گهگاهی خانه‌های ویلایی با ظاهری ناهمگون با بافت قدیمی روستا، چشم را آزار می‌دهد. این گونه روستاها به دلیل داشتن ارتفاع زیاد، در تابستان‌ها بسیار خنک بوده و مردمان را به ساخت ویلا ترغیب می‌کنند.

کوچه پس کوچه‌های روستا خاکی است و ماشین به سختی از میان آن عبور می‌کند. در میانه روستا حسینیه بزرگ آن قرار دارد و در بیشتر خانه‌های آن قفل زده شده و به غیر از تعداد کمی از اهالی محلی، ساکن دیگری ندارد و بیشتر آنها با شروع زمستان به مناطق پایین‌تر و یا تهران رفته‌اند.
روستای نوا آخرین مقصد این سفر یک روزه است و هنگام بازگشت فرا رسیده است.

* این گزارش در شماره جدید ماهنامه "سرزمین من" منتشر شد.