در اين‌باره رئيس سازمان حفاظت محيط زيست و وزير راه درخواست كرده‌اند در بودجه 86 به همين منظور رديف مشخصي در نظر گرفته شود.

اين گزارش حاكي است چندي پيش آرش كوشا دبير كميته ملي طبيعت‌گردي ايران با ارسال نامه‌اي براي اسفنديار رحيم مشايي معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اشاره كرده بود : «پارك ملي گلستان به عنوان ذخيره‌گاه زيست‌كره از اهميت ويژه‌اي در سطح بين‌المللي براي توسعه اكوتوريسم برخوردار است و سالانه تعداد زيادي از مشتاقان طبيعت از آن بازديد مي‌كنند.

 

نظر به اينكه احداث آزاد راه گرگان – مشهد كه مسير آن از ميان اين پارك مي‌گذرد با توجه به سيل‌خيز بودن مسير تعيين شده، اثرات تخريبي كه بر محيط‌زيست پارك ملي و متعاقب آن توسعه اكوتوريسم در منطقه دارد، بدينوسيله مراتب مخالفت كميته ملي طبيعت‌گردي با احداث راه در آن مسير اعلام و تغيير مسير آزاد راه مطابق نظر سازمان حفاظت محيط‌زيست را پيشنهاد مي‌كند. مستدعي است ترتيبي اتخاذ فرمايند تا موارد را به نحو مقتضي به اطلاع وزير محترم راه و ترابري برسانند و در صورت صلاحديد در هيأت محترم دولت طرح نمايند.»

در پي اقدام مهندس مشايي در همين‌باره، فاطمه واعظ جوادي رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست نيز اعلام كرده است : «با تاييد مراتب فوق (درخواست كميته ملي طبيعت‌گردي) لازم است براي سال 1386 رديف ويژه‌اي براي احداث راه از ضلع شمالي خارج از پارك ملي گلستان ايجاد شود و قبلا طي نامه‌اي درخواست شده است.» محمد رحمتي وزير راه و ترابري نيز در توضيح همين درخواست اعلام كرده است: «با ايجاد رديف براي راه خارجي شمالي گلستان موافق و مصر هستم.»
كابوس آسفالت
ماجرا از آنجا آغاز شد كه «به رغم همه مخالفت‌هاي آشكار تشكل‌هاي زيست‌محيطي با تعريض جاده پارك ملي گلستان، سرانجام با تخريب اراضي پيراموني جاده در داخل پارك ملي گلستان موافت شد.»
اين خبري بود كه در مهر ماه امسال در صدر اخبار زيست‌محيطي بسياري از روزنامه‌ها و سايت‌هاي خبري درج شد.

خبري كه انعكاس آن، اعتراضات ديگري را برانگيخت چرا كه با اعلام اين موافقت، پوزه‌هاي صخره‌اي دو طرف اين جاده تخريب مي‌شد و در نتيجه خسارات هنگفتي به بدنه پارك ملي گلستان وارد مي‌آمد، تشكل‌هاي زيست‌محيطي ضمن اعلام اين هشدار و با استناد به مصوبه هيأت دولت در سال 1382 كه براساس آن وزارت راه موظف شده بود به منظور حفظ تنوع زيستي در پارك ملي گلستان و حفاظت بيشتر از اين منطقه منحصر به فرد، خواستار انتقال اين جاده به بيرون از پارك بودند.

 دامنه اين اعتراضات هر روز افزايش مي‌يافت و در همين زمان، نشست مشتركي ميان مجري طرح احداث جاده و مسئولان محيط‌زيست در سازمان حفاظت محيط‌زيست برگزار شد.
در پي آن، مقرر گرديد وزارت راه براساس شرايطي كه سازمان حفاظت محيط زيست آن را تعيين مي‌كند عمليات اجرايي مورد نظر را ادامه دهد. شرايطي كه به گفته معاون محيط طبيعي و تنوع‌زيستي سازمان حفاظت محيط‌زيست در 14 بند تنظيم شده بود.

با اين همه دامنه اعتراضات همچنان بالا گرفت تا آنجا كه بيش از 150 صاحبنظر و نخبه محيط‌زيست طي نامه‌اي به رئيس جمهور از وي خواستند دستور توقف عمليات اجرايي تعريض جاده گلستان و انتقال آن به بيرون از اين پارك را صادر كند.

در اين نامه آمده بود: «از سال 80 تاكنون، بروز سيل‌هاي پي‌درپي و شديد در مسير جاده‌اي كه از پارك ملي گلستان مي‌گذرد، سبب خسارات جاني، مالي و زيست‌محيطي شديدي شده كه كشته شدن حدود 700 نفر و نابودي جنگل‌هاي مسير گوشه‌اي از اين فجايع است.»

 به اعتقاد نويسندگان اين نامه، «به رغم آنكه موضوع انتقال جاده در هيأت دولت قبلي تصويب شد اما در عمل مسئولان وزارت راه حاضر به پذيرش اين درخواست ملي نشدند و با صرف بودجه‌هاي هنگفت شروع به اجراي پروژه بازسازي جاده‌اي كرده‌اند كه به علت سطحي و غير كارشناسي بودن، هيچ ضمانتي براي مقاومت آن در برابر سيل‌هاي آينده ندارد.»

از آنجايي كه در اين پارك يك هزار و  350 گونه گياهي معادل  19درصد گونه‌ها،   45 درصد جنس‌ها و   65  درصد تيره‌هاي گياهي ايران وجود دارد و افزون بر اين، زيستگاه گونه‌هاي مختلف جانوري همچون مرال، شوكا، قوچ و ميش، كل و بز، پلنگ، خرس قهوه‌اي و پرندگاني همچون هما يا كركس ريش‌دار، دال، عقاب طلايي، دليجه، كبك، تيهو، قرقاول و باقرقره است، عبور جاده‌اي پررفت و آمد از ميان اين پارك، حيات اين گونه‌هاي گياهي و جانوري را در معرض خطر و نابودي قرار مي‌دهد، چرا كه با احداث جاده مورد نظر، استفاده صحيح و حفاظت از پارك غيرممكن مي‌شود از سوي ديگر، اين تعريض جاده باعث نابودي پوشش گياهي و بالطبع باعث بروز سيلاب‌هاي شديد مي‌شود.

با  اين همه، در واكنش به همه اعتراضاتي كه از سوي تشكل‌ها، نهادها و افراد مختلف صورت مي‌گرفت، مجري طرح جاده گلستان اعلام كرد: «طي  5/2سال گذشته، وزارت راه و  ترابري با هماهنگي كامل با سازمان حفاظت محيط‌زيست، بدون قطع حتي يك درخت، عمليات بازسازي جاده را پيش برده و در تمام مراحل طراحي و اجراي كار، كمترين خسارتي را به محيط‌زيست وارد نكرده است.»

مجري طرح‌ جاده گلستان تأكيد كرده بود: «با پيشرفت پروژه، اصلاح پوزه‌هاي سنگي و قطع درختان معارض در مسير ديوار حفاظتي ضرورت يافت كه پس از كارشناسي‌هاي مشترك، در مهرماه امسال به توافق سازمان حفاظت محيط‌زيست و اعلام آن به وزارت راه رسيد.»

تغيير بازي
اما به نظر مي‌رسيد همه آنچه كه از سوي مجري طرح گفته مي‌شود گريزگاه‌هايي براي ادامه  احداث جاده است و همچنان تأكيد كارشناسان محيط‌زيست نه بر اصلاح نحوه اجراي جاده، بلكه تغيير مسير و گذر آن از مرز شمالي پارك ملي گلستان است.

به نظر مي‌رسد با موافقت اخير وزير راه اكنون زمينه رهايي جنگل گلستان از كابوس جاده فراهم شده باشد. البته اين كابوس در حال حاضر همچنان بخش‌هاي ديگري از طبيعت ايران، از جمله منطقه حفاظت شده البرز مركزي و پارك ملي لار (به خاطر جاده نور- لواسان) جنگل‌هاي هيركاني مازندران (به خاطر جاده تهران- شمال)- پارك ملي اروميه (به خاطر جاده عبوري از داخل درياچه به پارك ملي (به خاطر اتوبان جديد كاشان- تهران) و چندين  طرح ديگر را دچار اين كابوس كرده  است.