بلندمازو، درختي است از تيره راش كه به طور كلي از نظر قطر و ارتفاع ، بزرگ‌ترين درخت جنگل‌هاي شمال محسوب مي‌شود.

 كارشناسان مي گويند: جنگل‌هاي بلند مازو ، پس از راشستان ها، با ارزش‌ترين تيپ جنگلي شمال ايران محسوب مي‌شوند و به دليل مصارف مختلف صنعتي و سنتي ، از ديرباز به شدت بهره‌برداري شده است.

بنابرآمار سازمان جنگل‌ها و مراتع، در سال ‪ ،۱۳۶۵‬بلند مازو ‪ ۸/۵‬درصد حجم جنگل‌هاي شمال را تشكيل مي‌داد كه اين مقدار در سال ‪ ۱۳۷۵‬به ‪ ۸‬درصد كاهش يافت.

به گفته كارشناسان، درخت بلند مازو، مخصوص جنگل‌هاي قفقاز و خزري است و در جنگل‌هاي شمال ايران از جلگه‌هاي ساحلي تا ارتفاعات بالايي و از جنگل‌هاي گليداغ و گلستان و گردنه چناران تا آستارا پراكنده است.

اين گونه، جامعه‌هايي خالص يا آميخته با ممرز تشكيل مي‌دهد و در منطقه مينودشت تا ارتفاع دو هزار و ‪ ۱۰۰‬متري از سطح دريا، بالا رفته است . اين درخت، چوب سخت و مرغوبي دارد.

يك كارشناسان سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور در اين‌باره مي گويد: بلند مازو ممكن است به قطر ‪ ۳/۵‬متر وارتفاع ‪ ۴۰‬متر برسد و از اين نظر حتي از درخت بزرگ افرا نيز پيشي مي‌گيرد.

"وحيد شقاقي" افزود : اين گونه نورپسند، بيشتر در جنگل‌هاي جلگه‌اي و بر روي خاك‌هاي سنگين و رسي ديده مي‌شود و يكي از زيباترين درختان جنگل‌هاي شمال است.

وي تصريح كرد: بلند مازو اغلب در دامنه‌هاي جنوبي جنگل‌هاي شمال كه آفتاب گيرتر است مي‌رويد و به دليل داشتن چوب با ارزش، مورد استفاده گسترده روستاييان قرار مي‌گيرد.

اين كارشناس جنگل ادامه داد: درجنگل‌هاي شمال هرچه‌از شرق به غرب برويم، از تعداد اين درخت كاسته مي‌شود، به‌طوري كه در گرگان، بلند مازو مناطق وسيعي را پوشانده ولي در غرب گيلان، به دليل اسيدي بودن خاك، تعدادشان كم است.

شقاقي درباره كاربردهاي غيرچوبي اين درخت گفت:از بلند مازو، ماده‌اي به نام" تانن" گرفته مي‌شود كه در چرم‌سازي كاربرد دارد و با توجه به اين كه اين درخت در جنگل‌هاي زاگرس نيز مي‌رويد، در قديم و در هنگام قحطي، ساكنان آن مناطق، از بذر آن، نوعي نان درست مي‌كردند.

كارشناس سازمان جنگل‌ها و مراتع افزود: اين گونه با وجود نورپسندي ، در دوره نهالي، بايد در پناه ديگر درختان و نيم سايه باشد تارشد طولي مناسبي كند، در غير اين صورت چنگالي مي‌شود.

وي گفت: بلند مازو از نظر سرعت رشد، حالتي در حد راش و افرادارد و بيش از ‪ ۷۰۰‬سال عمر مي‌كند و هم اكنون پايه‌اي از آن با ارتفاع ‪ ۳۵‬متر در طرح جنگلداري گلبند، سري جمند، وجود دارد.

كارشناسان مي‌گويند: پوست تنه درخت بلندمازو و حتي برگ آن داراي مقدار زيادي " تانن " است و مقدارآن در ‪ ۸‬تا ‪ ۲۵‬سالگي به ‪ ۱۶‬درصد مي‌رسد. چوب اين درخت، سخت ونفوذ ناپذيراست و براي تهيه تخته بشكه و درمصارف روستايي براي ساخت در و پنجره، ستون و تير ساختمان به كار مي‌رود.

با وجود برداشت زياد اين درخت، تعداد آن در حدي نيست كه نيازمند مواظبت خاصي باشد زيرا در جنگل كاري‌ها به نحو گسترده استفاده مي‌شود و آمار نشان مي‌دهد كه در حدود ‪ ۵۰‬درصد از جنگل‌كاري در دامنه‌هاي جنوبي جنگل‌هاي شمال، با اين گونه‌است.

رييس گروه توليد نهال دفتر جنگل كاري و پاركهاي سازمان جنگل‌ها و مراتع ادامه داد: جنگل كاري با بلند مازو اغلب در جلگه و ميان بند و دردامنه‌هاي جنوبي و شرقي انجام مي‌شود.

"علي‌محمد پورعسگري " افزود: نهال‌كاري بلندمازو ، در يك سالگي و بيشتر به صورت ريشه لخت، از آبان تا اسفند انجام مي‌شود.

وي گفت: گودال نهال بلندمازو، بايد عميق باشد و به همين دليل، استقرارش مشكل است و تلفات آن به حدود ‪ ۲۰‬درصد، يعني دو برابرگونه‌هاي ديگر، مي‌رسد.

اين كارشناس ادامه داد: باغ‌بذر اين گونه، به صورت بذري است نه پيوندي و چون ريشه راست و عميق دارد ، در خاك‌هاي سنگين، بيشتراز ساير درختان ديده مي‌شود.

پورعسگري افزود: نهالهاي بلند مازو را مي‌توان علاوه برحالت ريشه لخت، به صورت گلداني هم به جنگل منتقل كرد ولي هزينه‌اش دست كم دو برابر مي‌شود،اما اين مزيت را دارد كه در هر فصلي آن را مي‌توان كاشت.

رييس گروه توليد نهال دفتر جنگلكاري و پارك‌هاي سازمان جنگل هاو مراتع اظهارداشت: آبياري نهال‌ها به صورت طبيعي و با آب باران انجام مي‌شود ولي گاهي در هنگام ضرورت، يكي دوبار آبياري مصنوعي مي‌شوند.

عضو هيات علمي دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس درباره رويشگاه بلند- مازو يادآور شد : بررسي انجام شده در جنگل گلندرود منطقه نوشهرنشان مي‌دهد كه اين گونه در چهار رده و شش تيپ خاك ديده مي‌شود.

" توفيق احمدي" افزود: دراين تحقيق مشخص شد كه بلند مازو در رده‌هاي خاك اينسپتي سول، آلفي سول، انتي سول و مالي سول مي‌رويد.

وي گفت : در خاك‌هاي رده اينسپتي سول ، اثر جزيي از شستشوي مواد خاك سطحي و تجمع آنها در خاك زيرين ديده مي‌شود و اين خاك داراي افق سطحي اكريك است.

احمدي ادامه داد: آلفي سول‌ها داراي افق آرجيليك هستند و در مناطقي كه خاك، حداقل در قسمتي از سال مرطوب است تشكيل مي‌شوند.

عضوهيات علمي دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس اظهارداشت : خاك‌هاي رده مالي سول، تيره رنگ هستند و حداقل يك درصد ماده آلي دارند و در حالت خشك، نرم هستند.

به گفته او از ديگر خاك‌هايي كه بلند مازو و در آن مي‌رويد، انتي‌سول است و به خاك‌هايي گفته مي‌شود كه در مراحل ابتدايي تشكيل و جوان هستند.

احمدي گفت: بلندمازو اغلب در خاك‌هايي با بافت رسي و رسي لومي كه قدرت نگهداري آب و مواد غذايي بالايي دارند، ديده مي‌شد و كمبود تهويه و بالابودن آب ، مانع رشد آن نمي‌شود.

وي ادامه داد: اين‌گونه بيشتر طالب خاك‌هاي اسيدي ضعيف تا قليايي ضعيف است و حالت اسيدي شديد و قليايي شديد را تحمل نمي‌كند.

در جنگل‌هاي ‪ ۱/۸‬ميليون هكتاري شمال ‪ ۸۰‬گونه درختي و ‪ ۵۰‬گونه درختچه‌اي وجود دارد.(irna)