مازندنومه؛ سرویس اقتصادی، اشکان جهان‌آرای: اتفاقات اقتصادی در بازار ارز و سکه طی ماه های اخیر اثرگذاری نامطلوبی بر اقتصاد کشور داشت. یکی از پیامدهای این اثرگذاری را می‌توان از شاخص‌های بورس کشور مشاهده کرد. بورس‌های منطقه‌ای نیز پیرو همین وضعیت با افت فعالیت مواجه شدند. بورس منطقه‌ای مازندران که 14 سال از فعالیت آن در استان می‌گذرد هم از این قاعده مستثنی نیست. «علی جعفری» مدیر بورس منطقه‌ای مازندران در گفت‌وگو با همشهری به چند پرسش درباره وضعیت بورس استان در سال گذشته و برنامه‌های پیش رو برای این مجموعه اقتصادی مهم استان در سال جاری پاسخ داد:

*سال گذشته برای بورس مازندران چگونه گذشت؟

سال 1396 را می‌توان برای بورس به دو بخش کاملا متفاوت تقسیم کرد. در شش ماه نخست وضعیت بورس استان مانند بورس کشور خیلی خوب بود. حجم معاملات نسبت به مدت مشابه سال 1395 افزایش داشت و نوید آینده خوبی را برای سرمایه‌گذاران می‌داد. چون در نیمه نخست سال گذشته بازارهای موازی مسکن و به ویژه سکه روال طبیعی خودشان را طی می‌کردند و سرمایه‌گذاری در آن بخش خیلی زیاد نبود. به همین دلیل این سرمایه به بورس وارد شد و نوید توسعه اقتصادی را برای استان می‌داد. از عملکرد نیمه نخست بورس و سهامداران و سرمایه‌گذاران رضایت داشتیم. اما نیمه دوم سال و به ویژه از آبان به مرور این روند نزولی شد. بازارهای موازی به ویژه ارز و به تبع آن سکه در مسیر درستی حرکت نکردند و از نظر سرمایه‌گذاران بازدهی بیشتری داشتند. این افزایش قیمت سبب شد در نیمه دوم سال سرمایه‌گذار کمتر به بورس مراجعه کند.

*یعنی نقدینگی به سمت خرید و فروش سکه و ارز رفت؟

 بله. سرمایه‌گذار در نگاه فردی فاقد دیدگاه ملی است و به سود و زیان‌های شخصی سرمایه‌گذاری خودش فکر می‌کند. در این زمینه فرهنگ توجه به اقتصاد ملی باید نهادینه شود. این فرهنگسازی نیاز است که در اولویت نخست فعالیت‌های فرهگی و اقتصادی دولت قرار بگیرد. یعنی دولت بازارها را به گونه‌ای تنظیم کند که مردم منافع ملی را منافع شخصی بدانند و اتحاد بین منافع ملی و شخصی ایجاد شود. وقتی دلار می‌خریم به زیان اقتصاد ملی حرکت کرده‌ام. از این چهت نیمه دوم خوب نبود. امیدواریم سیاست‌های دولت در کنترل نرخ ارز سبب شود که بورس به رونق پیشین و بیشتر برسد.

*هنوز وضعیت بورس به همان شکل نیمه دوم سال قبل است یا تغییر کرد؟

بازگشتن بازار به شرایط عادی زمان می‌برد. مسئولان بورس هم تدابیری اندیشیدند، اما هنوز بورس به رونق نیمه نخست سال گذشته نرسید. با این حال تردیدی نیست که بازار بورس در همین شرایط هم دارای بازدهی خوبی است. آن‌ها که دید بلندمدتی دارند همیشه بورس را مناسب‌ترین گزینه می‌دانند. الان هم اصلی‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری بورس است. زیرا از نظر مسکن کشور ما اشباع شده است. بنا به آمارهای مسئولان، حدود 2.5 میلیون مسکن خالی به ارزش 250 میلیارد دلار در کشور داریم. یعنی این مقدار سرمایه در کشور راکد است. کنترل ارز را هم دولت در دست گرفت. پس بهترین گزینه همین بورس است. گزینه‌ای که با ارزش افزوده همراه است. در خرید دلار و ملک ارزش افزوده ایجاد نمی‌کنیم، اما در خرید سهام این اتفاق می‌افتد. اگر نگاه کوتاه‌مدتی به سرمایه‌گذاری داشته باشیم، شاید بورس گزینه مناسبی نباشد. اما در درازمدت بیشترین بازدهی را بورس دارد.

*برای سال جاری چه اولویت‌هایی مد نظر بورس منطقه‌ای‌ مازندران است؟

با توجه به ماهیتی که استان از نظر نوع فعالیت‌های اقتصادی دارد آنچه که در واقع جزو کاستی‌های اقتصاد استان محسوب می‌شود، نداشتن بورس محصولات کشاورزی در مازندران است. کاری که امریکا 108 سال قبل انجام داد و بورس محصولات کشاورزی شیکاگو را ایجاد کرد تا بازار گندم را سامان دهد. این بورس هنوز هم پویاست.

از نگاه اقتصادی کشاورزی فقط این نیست که کشاورز برنج بکارد و بفروشد. این بخش فیزیکی کار است که در کنارش باید ساختار مالی ویژه‌ای هم طراحی شود تا کشاورز پیش از تولید بتواند تامین مالی کند و در فروش اطمینان داشته باشد که سود از آن اوست. همین 3 روز پیش واردات برنج آزاد شد و باز هم کشاورزان مازندرانی نگران فروش محصولات‌شان هستند. این ساماندهی اقتصادی بازار برنج به بورس محصولات کشاورزی نیاز دارد. پیش از این هم در این زمینه نکاتی را مطرح کردیم، اما از ابتدای امسال فعالیتی جدی را در این حوزه آغاز کردیم. نخستین جلسه هم حدود دو هفته پیش در مرکز توسعه تجارت بین‌المللی برنج آمل با حضور سرمایه‌گذاران و مسئولان بورس برگزار شد. یکی از آرزوهای دیرینه ما است که بتوانیم بازار برنج را از کاشت تا عرضه به مصرف‌کننده در قالب بازاری منسجم به نام بورس محصولات کشاورزی مدیریت کنیم. در کشور بورس کالا داریم، اما برنج یک محصول پیچیده است. اگر بورس محصولات کشاورزی راه‌اندازی شود، برنج به یک محصول استاندارد تبدیل خواهد شد و در بازاری استاندارد و نظام‌مند خرید و فروش می‌شود. این می‌تواند حتی اقتصاد ایران را متحول کند.

*نظر مسئولان چیست؟

خوشبختانه با حمایت مسئولان ارشد استان مواجه شدیم. حمایت کردند که بیشتر در مورد طرح و ایده‌هایی که داریم اظهارنظر کنیم. فعلا در حال رایزنی هستیم. این موضوع قرار است در کمیسون اقتصادی مجلس مطرح ‌شود. معتقدیم کاری است که باید انجام شود و اگر انجام نشود بازار برنج بی‌سامان می‌ماند. اگر ما انجام ندهیم کشور دیگری در منطقه انجام می‌دهد. نباید این فرصت را از دست بدهیم. این کار جز درآمد عایدی دیگری برای ما ندارد که بخواهیم آن را عقب بیندازیم.

*فکر می‌کنید امسال چقدر در این هدف پیشرفت خواهید داشت؟

این پروژه در چند فاز باید اجرا شود. فاز نخست این است که گواهی سپرده کالای برنج را صادر کنیم. گواهی سپرده برنج یعنی این که کشاورز محصول خود را به انبار بورس بیاورد و برنج به تایید کارشناس برسد. سپس قبض بورس برای کشاورز صادر می‌شود و شخص می‌تواند آن قبض را در بازار به اشخاص حقیقی یا حقوقی بفروشد. خریدار هم برنجی را می‌خرد که نظارت شده است و پاسخگو دارد. برنامه‌ریزی کرده‌ایم که گواهی سپرده کالای برنج به زودی در بورس کالای ایران عرضه شود. این سبب می شود کشاورز محصولش را باور کند و بتواند آن را به خریداری خوشنام بفروشد و مستقیم عرضه کند. با این کار کم‌کم بازار برنج در قالب استانداردی قرار می گیرد و این می‌شود آغاز راه.

*زیرساخت‌ها آماده است؟

مرکز تجارت بین‌‌المللی برنج آمل نزدیک به 400 انبار خوب دارد. کارهای استانداردسازی انبارها در حال انجام است. کارهای قانونی هم در حال انجام است. از طرف ما همه چیز آماده است و باقی کار به همت مسئولان بستگی دارد. گام بعدی این است که بحث بورس محصولات کشاورزی مازندران را در قالب لایحه یا طرح در مجلس ارائه کنیم. برای گرفتن نظر موافق نمایندگان باید رزومه‌ای داشته باشیم. این رزومه با ارائه گواهی سپرده کالای برنج می‌تواند ایجاد شود. امروز گواهی سپرده زعفران در بورس خرید و فروش می‌شود. مازندران با شرایط خاص و مناسبی که در اقتصاد و همسایگی با کشورهای CIS و پایتخت دارد، می‌تواند از این فرصت به درستی بهره بگیرد.

*همه این مسائل به فرهنگسازی در زمینه فعالیت در بازار بورس هم نیاز دارد. شرایط مازندران در این بخش چگونه است؟

اکنون در چهاردهمین سال فعالیت بورس منطقه‌ای مازندران، به اندازه کافی از غرب تا شرق مازندران دفاتر منطقه‌ای داریم. تقریبا در همه شهرستان‌ها و شهرهای بزرگ دفتر منطقه‌ای وجود دارد. نه این که نیازی نباشد که فرهنگسازی کنیم، اما مردم در این سال‌ها تا حد مناسبی با بورس آشنا شدند. با این حال دوره‌های آموزشی رایگان و تبلیغات در رسانه‌ها دائم انجام می‌شود. ارتباطات بسیار خوبی با سرمایه‌گذاران و صاحبان صنعت استان به ویژه در شهرستان آمل داریم. با شرکت کاله هم مذاکره کردیم. اما اکنون مهم‌ترین عامل برای فرهنگسازی، اعتمادسازی است. پول زیادی در جامعه داریم. در کشور 1500 میلیارد تومان نقدینگی وجود دارد که حدود 4 درصد آن در مازندران است؛ پس پول هست و اعتماد باید ایجاد شود. بنابراین بهترین فرهنگسازی این است که بگوییم بازار ما بازدهی دارد. هرچقدر اعتماد و بازدهی در بازار وجود داشته باشد سرمایه‌ها بیشتر به این سمت کوچ می‌کنند. برای ما اهمیت زیادی دارد که در وهله نخست و پیش از این که مردم بیایند سهام بخرند، شرکت‌ها سهام‌شان را در بورس استان بفروشند. اگر شرکتی در بورس سهام فروخت ارزش بسیار زیادی نسبت به خرید سهام مردم دارد. در این زمینه فرهنگ صاحبان صنعت ما باید تغییر کند. متأسفانه بسیاری از صاحبان صنایع استان فکر می‌کنند چون خودشان این خشت مجموعه‌ای را گذاشتند تا آخر عمر باید خودشان آن را مدیریت کنند. در حالی که اگر در بورس سرمایه‌گذاری کند، سرمایه‌گذار جدید می‌آید و اتفاقات بهتری می‌تواند بیفتد. همین نگاه باعث شده که صنعت در مازندران زیاد رشد نکند یا تا جایی رشد کند و متوقف شود.
.