مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، حسین برزگر ولیک چالی: ارتقای کیفیت یعنی اینکه شهروندان از زندگی خود احساس رضایت کنند و ارتباط سازنده ای در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با پیکره شهر و دیگران داشته باشند.

این رویکرد  به گونه ای است که با ظرفیت سازی و مشارکت، ساکنان محدوده های هدف اصلی ترین نقش آفرینان در این فرآیند باشند، ضمن اینکه نهاد دولت و مجموعه های عمومی و مدنی، همکاران و یاریگران در راستای تحقق برنامه باشند. در این میان وجود برخی از سکونت گاه های غیر رسمی یا مناطق حاشیه ای در شهر های استان مازندران باعث بروز مشکلات و آسیب های اجتماعی جدی شده است.

بهبود وضعیت ساختار کالبدی محلات و نوسازی مسکن، ارتقای خدمات رسانی، بهبود زیر ساخت ها ، توانمند سازی فرهنگی و اجتماعی از مهم ترین برنامه های پیشگیرانه است.

با توجه به بررسی های انجام گرفته در شهرهای استان مازندران(عمدتا در مناطق مرکزی و شرق مازندران) تعدادی از محلات فرودست(حاشیه نشین) بوده است.

در این محلات شاخص های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی- حقوقی از جمله: تراکم جمعیتی بالا - سطح سواد پائین –  بالا بودن بعد خانوار – مهاجرت - پائین بودن سطح درآمد- اشتغال غیررسمی- نرخ بالای بیکاری - ارزش پائین زمین - فراهم نبودن امکان فرهنگی - نارسایی و رعایت نکردن مقررات شهرسازی در ساخت و ساز و... چنان محسوس است که باعث مشکلات و نارسایی ها شده است.

طی دهه های اخير به تدريج محلات نابسامان و سکونتگاههای غيررسمی به طور عمده در حاشيه شهرها، خارج از برنامه رسمی توسعه شهری و به صورت خودرو شکل گرفته و گسترش يافته است.

اين محلات خودرو يا حاشيه نشين به بيان درست تر، اسکان غيررسمی ناميده شده اند و کارکرد آنها تامين زمين و الگوی ساخت متناسب با توان مالی گروههای کم درآمد مهاجر از روستاها يا گروههای کم درآمد و فقير شهری رانده شده از بافت موجود شهرها است. بیشتر این مهاجرین از مناطق روستایی کمتر برخوردار و توسعه نیافته به مناطق حاشیه شهر ها کوچ کرده اند.

اين مناطق به سبب باز توليد فقر و گسترش آن، به مخاطره انداختن محيط زيست و تحميل هزينه ای بيشتر برای حل مشکلات، در مقايسه با هزينه پيشگيری از آنها، تهديدی جدی برای پايداری و انسجام جامعه شهری و نيازمند تدابير ويژه ای برای ساماندهی وضعيت کنونی و جلوگيری از گسترش آنها در آينده است.

اينگونه سکونتگاهها که سيمای نازيبا، خدماتی پائين و ساکنينی کم توان و مشاغلی نامطمئن دارند، محيطی آماده برای پذيرش ناهنجاريهای اجتماعی فراهم می سازند و خطر پذيری بالايی در برابر سوانح طبيعی و انسانی دارند.

بنابر برآورد برنامه اسکان بشر سازمان ملل متحد، بيش از 50 درصد ساکنان شهرهای کشورهای کم درآمد و 20 درصد کشور های ميان درآمد، در اين سکونتگاههای زندگی می کنند که سنجه های سواد، تندرستی، درآمد و پيشرفت اجتماعی از ميانگين شهری در آن کشورها پائين تر است و شايسته شان و کرامت انسانی نيست.

بر اساس تعريف وزارت کشور مناطق حاشيه نشين بافت هايی هستند که عمدتاً مهاجرين روستايی و تهی دستان شهری را در خود جای داده اند و بدون مجوز و خارج از برنامه ريزی رسمی و قانونی توسعه شهری در درون يا خارج از محدوده قانونی شهرها بوجود آمده اند و عمدتاً فاقد سند مالکيت هستند و از نظر ويژگی های کالبدی و برخورداری از خدمات رفاهی ، اجتماعی و فرهنگی و زيرساخت های شهری شديداً دچار کمبود هستند.

ساماندهی مناطق حاشيه و حاشيه نشيني باید به صورت جدي دردستور كار قرار گیرد و ارتقای اجتماعي، فرهنگي و سلامت (ساماندهي سكونتگاههاي غير رسمي و مناطق حاشيه نشين )ضروری است

در اين راستا استان مازندران دارای  مناطق حاشيه نشين که تعدادی از این مناطق جزو مناطق  آلوده و جرم خیز بوده که برنامه هایی برای پاکسازی و حرکت به سمت بهسازی تدوین شده است.

در این راستا پیشنهاد هایی برای حل مشکلات مناطق حاشیه ای استان مازندران ارایه می شود تا گوشه هایی از این آسیب ها بر طرف شود:

•    بهره گیری از دانش و تجربه صاحب نظران امور اجتماعي فرهنگي و سلامت
•    شناسايي محلات آسيب پذير(حاشيه نشيني) شهرهاي استان
•    برنامه ريزي جهت تدارك خدمات سلامت ،اجتماعي و فرهنگي در مناطق حاشيه نشین
•    توسعه خدمات اجتماعي، فرهنگي و بهداشتي مناطق حاشيه نشين استان
•    اولويت قراردادن افزايش بودجه ، براي توسعه شاخص هاي اجتماعي ، فرهنگي و سلامت در مناطق حاشيه نشين از سوی دولت