مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، حلیمه خادمی: شهرستان سوادکوه در کوهپایه و شهرهای آن نیز در دامنه کوه ها قرار گرفته اند.

 این شهرستان مستعد انواع بلایای طبیعی مانند سیل و زمین لرزه و هم چنین انواع حوادث دیگر مانند رانش و لغزش زمین است.

در سالهای اخیر تغییرات جوی، برداشت ها و ساخت  وسازهای بی رویه، تخریب اراضی، چرای بی رویه و مانند این ها احتمال وقوع حادثه را در شهرستان افزایش داده است.

*رانش، سر صبح

صبح چهارشنبه 28 شهریورماه با صدای پیامک از خواب بیدار شدم. متن پیامک حاوی رانش زمین خیابان شهید رجایی، زیر کلانتری پل سفید بود.

آفتاب هنوز طلوع نکرده بود که زمین رانش کرد. خودم را ساعت 6:30  صبح به محل حادثه رساندم.

کارگران شهرداری زودتر از من در محل حاضر بودند و هنوز هیچ مسئولی نیامده بود.

مشغول ثبت و ضبط حادثه می شوم. مدتی می گذرد و کارشناس اداره راه و شهرسازی در محل حضور پیدا می کند.

زمین های زیر ساختمان های راه شهرسازی رانش کرده بود و فعلاً دو خانه در کنار جاده اصلی در معرض خطر قرار گرفته اند.
 
آقای «سگالو» را پیدا می کنم. شخصی که خانه اش در معرض خطر ویرانی رانش زمین قرار گرفته است. می گوید: «سال 1391 طی نامه ای که به شهرداری زدم و پاسخ شهردار که پیوست نامه قرار دارد، مشکل ریزش این زمین و آب های سطحی و فاضلاب ها، به اداره راه و شهرسازی انتقال داده شد. از آن تاریخ تا امروز پیگیر بودم تا بالاخره پرونده با رانش زمین بسته شد! دیگر چه فایده پیگیری کنم؟ رانش اتفاق افتاد!»

*از چاله به چاه!

در دهه 80 هم پل سفید با رانش زمین روبه رو شده بود. 25 خانواده کوچه شهید جمشیدی با رانش زمین، ترک های دیوار را در منازل خود شاهد بودند.

آن زمان مدیریت بحران وارد عمل می شود و مدتی بعد زمین هایی را در اختیار اهالی این کوچه قرار می دهد تا در مکان تازه مقیم شوند. جالب این که مکان جدید در «امیرده» نیز رانشی بود و ساکنان کوچه شهید جمشیدی از چاله ی رانش، به چاه لغزش افتادند!

یکی از حادثه دیده ها به ما می گوید: «با اینکه سال هاست از آن ماجرا می گذرد، هنوز در بلاتکلیفی به سر می بریم و زمینی به صورت رسمی به ما تحویل داده نشده است.»

*محروم مثل سوادکوه

سیل ویرانگر تیرماه سال 1394 زیراب هنوز در یادها مانده است؛ سیلی که چندین واحد مسکونی را صد درصد تخریب کرد و هنوز هم معضلاتش حل نشده است.

راه های مناطق بالادست سوادکوه و به خصوص روستاهای کوهستانی پل سفید نیز گرفتار رانش و لغزش هستند.

برخی مناطق هم چون امیرده، در گذشته دارای چشمه های زیر زمینی بود که به مرور زمان، با دخالت عوامل انسانی و ساخت و سازها، مسیر عبور آب تغییر کرد و اینک خانه ها در معرض رانش و ویرانی قرار گرفته اند.

منطقه میارکلا نیز از رانش در امان نمانده و رانش به این منطقه هم رسیده که شهرداری با ایجاد دیوار حائل و زهکشی دیواره ها، اندکی از بزرگ تر شدن خطر جلوگیری کرد.

وقتی می گویند سوادکوه محروم است، شاهد آن همین بی توجهی هاست. بحران هم که پیش بیاید، باز کم ترین توجه به این شهرستان می شود. نمونه آخر آن نشت بنزین و آلودگی رود تلار و طبیعت منطقه تا شعاع چند کیلومتری است.

با وجود بلاخیر بودن سوادکوه و محرومیت های آن، سوله مدیریت بحران این شهرستان چند سالی است که نیمه کاره رها شده است. شاید اگر تکمیل می شد و تجهیزات در آن قرار می گرفت، پس از رانش اخیر، نیاز نبود کارشناسی که قرار بود از مرکز استان به محل حادثه بیاید، بگوید «اداره ماشین ندارد و فعلاً نمی توانم بیایم!»

*در پیچ و خم جاده اعتبار

علی اصغر احمدی -مدیر کل مدیریت بحران استان مازندران- پس از رانش با مازندنومه گفتگو کرد. او می گوید: اعتبار لایروبی رودخانه پل سفید از محل اعتبارات مدیریت بحران تامین شده و رانش اخیر مربوط به خانه های اداری راه و شهر سازی و این اداره متولی مساله است.

وی ادامه داد: منطقه امیرده که دچار رانش شده هم زیر نظر راه و شهرسازی قرار دارد و با شهرداری پل سفید همکاری کرده ایم، ولی مکان یابی صورت گرفته توسط اداره راه  وشهرسازی اشتباه بوده است.

بنا به گفته احمدی سوله های مدیریت بحران مشارکتی است و با مشارکت شهرداری و مدیریت بحران ساخته شده. مدیریت بحران برای ساخت سوله بحران در شهرستان سوادکوه، سهم خود را پرداخت کرده، ولی شهرداری پل سفید به دلیل کمبود بودجه نتوانست سهم خود را کامل پرداخت کند. با این حال مدیر کل مدیریت بحران مازندران یادآور شده که: «در حال پیگیری هستیم تا بتوانیم اعتبارات لازم را تامین کنیم.»

به گفته این مسئول در استان 10 سوله مدیریت بحران در دستور ساخت قرار گرفته بود که تعدادی به دلیل کمبود بودجه، اصلاً استارت زده نشد و چند سوله نیز پایان کار گرفتند. در برخی مناطق مانند پل سفید نیز به دلایل مالی، کار ناتمام رها شده است.

*کوچک و بی پول

سعید یزدانی –سرپرست فرمانداری سوادکوه- هم به مازندنومه گفت: در بودجه شهرداری و حوادث سال 96 اعتبار رانش وجود داشت، اما چون بودجه محقق نشد، کار اجرایی نشده است.

رمضان پاریاو –شهردار پل سفید- هم تصریح کرد: احداث دیواره حفاظتی حاشیه رودخانه، احداث برید عرضی در بستر جاری رودخانه، هدایت آب های سطحی معابر شهری و زهکشی مناطق  لغزش و رانش را از اقدامات اثرگذار شهرداری برای مدیریت بحران شهری است.
 
به گفته شهردار، براساس قانون، هزینه های مدیریت بحران در شهرهای زیر 50هزار نفر از عهده شهرداری ها خارج است و اعتبارات بحران باید از منابع استانی و ملی تامین شود.

 وی به مازندنومه گفت: «از سویی به دلیل درآمد پایین مردم و از سوی دیگر به دلیل حــادثه خیز بودن منطقه، تامین منابع اعتباری بحران در شهری کوچک مثل پل سفید، از عهده شهرداری خارج است.»

شهردار پل سفید در مورد سوله نیمه کاره مدیریت بحران شهرستان هم چنین می گوید: «اساساً احداث این سوله در بودجه شهرداری پیش بینی نشده و احداث سوله های بحران شهرستان از برنامه های ستاد بحران کشور و استان است. شهرداری های کوچک توان احداث چنین سوله هایی را ندارند. شهرداری پل سفید چون شهرداری مرکز شهرستان است، به عنوان دستگاه اجرایی احداث سوله انتخاب شد. بخشی از اعتبارات را به شهرداری اختصاص دادند و ما با به کارگیری پیمانکار، تا این مرحله وظایف مان را به طور کامل انجام دادیم و قصوری در کار نداشته ایم.»

پاریاو در پاسخ به ادعای احمدی، می گوید: «انتظار ما از مسئولان این است که تامین نشدن و نبود اعتبار منابع خود را متوجه شهرداری نکنند، چراکه شهرداری توان اجرای این پروڗه های میلیاردی را  از محل درآمدهای خود و با بودجه پایین ندارد.»

شهردار پل سفید در ادامه آب پاکی را می ریزد و می گوید: « بازسازی و برطرف کردن خطرات لغزش و رانش در پایین منازل سازمانی کارکنان دولت در خیابان شهید رجایی، هزینه های سنگینی دارد که از توان مالی شهرداری پل سفید خارج است.»

*ایضاً آلاشت!

در سالهای اخیر شهرداری پل سفید به صورت مکتوب و کارشناسی، مشکل رانش و لغزش زمین را به مسئولان استان انتقال داده، ولی نبود اعتبار در بازه زمانی مناسب، سرعت و شدت وقوع حادثه را  بالا برده است.

اگر بی توجهی ها ادامه یابد، رانش از خیابان شهید رجایی و امیرده و میارکلا به سایر مناطق هم کشیده خواهد شد و آن گاه باید منتظر خسارت های جانی و مالی بیشتری بود.

شهر آلاشت نیز مناطق رانشی و لغزشی کم ندارد. پهلوان، شهردار آلاشت است. او می گوید: «در سه سال گذشته مسئولان از شهر آلاشت بازدیدهایی داشتند و مقرر شد با تعیین مشاور، اقدام هایی اجرا شود. فعلاً برای اینکه از رانش های احتمالی جلوگیری شود، احداث کانال و جمع آوری آب های سطحی را به عنوان کارهای اولیه انجام داده ایم.»

وی ادامه داد: «منطقه های کرکن، کار بار و زیگون به تخصیص اعتبار نیاز دارند تا از رانش احتمالی جلوگیری شود.»

در مناطقی که شهردار آلاشت نام برد، رانش های جزئی رخ داده است. از طرفی راه های نرسیده به لیند و آپوند هم جزو مناطق رانشی و راه دسترسی به آلاشت هستند.


دو هفته از رانش اواخر تابستان در سوادکوه گذشته است. این گزارش را انتشار ندادیم و منتظر ماندیم تا ببینیم چه اقدام هایی انجام می شود. هیچ کاری در این 15 روز صورت نگرفته است!

یادمان نرود آن چه گفتیم، فقط به شهر پل سفید مربوط بود. وضعیت رانش در روستاهای بالادست سوادکوه به دلیل ساخت وسازها و شرایط اقلیمی، به مراتب بدتر است. هیچ بیمه ای هم ریسک بیمه منازل شهری و روستایی سوادکوه قبول نمی کند. با یک معادله چند مجهولی مواجهیم!