مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، آتنا فلاحتی: آیین کوچه‌گردان عاشق از برنامه‌های سالانه‌ی جمعیت امداد ‌دانشجویی- مردمی امام علی(ع) ساری، هم‌زمان با اجرای سراسری این طرح در کشور، با استقبال گسترده‌ی خیران، مردم و اعضای این جمعیت عصر چهارشنبه گذشته در سالن هلال‌احمر ساری برگزار شد.

 کوچه‌گردان عاشق از نخستین و قدیمی‌ترین طرح‌های این جمعیت است که به پیروی از سیره‌ی عاشق‌ترین کوچه‌گرد عالم؛ امام علی (ع) تلاش می‌کند تا پاسخگوی نیازهای نیازمندان به‌ویژه در ماه مبارک رمضان باشد. نزدیک به دو دهه از فعالیت جمعیت می‌گذرد و در این سال‌ها مهم‌ترین دستاورد آنها کاستن از رنج مردمی است که پشتوانه‌ای جز "مردم" ندارند.

 بیستمین آیین کوچه‌گردان عاشق ساری در حالی برگزار شد که عمل به سفارش امام علی(ع) برای در کنار هم ماندن، چنان که باید آسان نبوده‌است، اما عشق انسان به انسان نه مرز می‌شناسد و نه پاهای عاشقان با سنگلاخ‌ها بیگانه‌اند.

کوچه‌گردانان عاشق طبق روند سال‌های پیش از چند ماه گذشته شناسایی مناطق محروم و نیازمندی‌های آنان را آغاز و پس از جمع‌آوری اقلام موردنیاز این افراد، اقدام به حضور در این مناطق و توزیع اقلام خوراکی با همراهی اعضا و شرکت‌کنندگان در همایش کردند.

حاشیه‌نشینان سیل‌زده محروم هستند

در ابتدای مراسم، زهرا ذلیکانی، مسئول گروه شناسایی بیستمین آیین کوچه‌گردان با اشاره با اینکه مشکلات مناطق معضل‌خیز تنها محدود به کمبود یا نبود مواد خوراکی نیست گفت: کوچه‌گردان نقطه‌ی عطف فعالیت‌های جمعیت است چراکه با حضور در مناطق محروم معضلات و خدمات موردنیاز آنها شناسایی می‌شود. در شناسایی‌های امسال مشکلاتی مانند اعتیاد، خشونت خانگی، ازدواج کودکان و مانند آن نمایان شدند که بیانگر لزوم حضور بیشتر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای برطرف کردن معضل در این مناطق است.

عضو جمعیت امام علی با بیان اینکه شناسایی‌ به دو شیوه‌ی خانواده‌محور و محله‌محور اجرا می‌شود افزود: امسال به سوی شناسایی محله‌محور رفتیم چراکه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ان‌جی‌او های خاورمیانه به داشتن بانک اطلاعاتی دقیق از معضلات حاشیه‌نشینی محله‌ها، روستاها و شهرهای استان خودمان نیازمند بودیم، در شناسایی محله‌محور تلاش ما شناسایی و مراجعه به محلات حاشیه‌نشین و محروم کمتر دیده‌شده مانند تازه‌آباد گلما، غفاری و محلات مشابه بود.

وی ادامه داد: تصور بر این بود که در برخی شهرهای گردشگرپذیر مانند ایزدشهر محه‌های حاشیه‌نشین نداریم اما براساس شناسایی‌ها مشخص شد به زعم گردشگرپذیری و برخی پتانسیل‌های موجود منطقه، به دلیل نبود عزم و اراده برای مراجعه به مناطق حاشیه از این معضل در امان نیستند.

مسئول گروه شناسایی بیستمین کوچه‌گردان عاشق با اشاره به اینکه ساکنان مناطق حاشیه‌نشین در حوادث طبیعی نیز مانند دیگر روزها از نگاه مسئولان پنهان هستند گفت: در سیل گلستان به‌عنوان استان معین فعالیت داشتیم، حاشیه‌نشینان سیل‌زده در بحران نیز محروم هستند و به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در محل زندگیشان، آسیب بیشتری می‌بینند، این مساله ما را واداشت تا تلاش بیشتری برای ایجاد یک بانک اطلاعاتی دقیق در راستای مطالبه‌گری ساکنان این مناطق داشته باشیم.

ذلیکانی به مهم‌ترین مناطق حاشیه‌نشین مازندران اشاره کرد و افزود: نوبنیاد، غفاری و ترک‌محله در ساری، اسکندرکلا، سیاکلا و امامزاده صالح در قائم‌شهر، باقرتنگه، تازه‌آباد، گالش‌کلا و محله‌ی پارکینگ‌ها در بابلسر، چارتاق‌بن جویبار، دباغ‌چال و کوچه جهانبخش در آمل، روستای نودهک و محله‌ی عباس‌آباد در نکا، کتیا و شعبان‌آباد در ایزدشهر و بسیاری دیگر از محله‌های حاشیه‌نشین مازندران و نیازمند برنامه‌ریزی و توجه مسئولانه هستند.

آمار بالای فروش کودکان در آمل

محسن کفشگر، دیگر عضو گروه شناسایی جمعیت امام علی گفت: فقر مالی و فرهنگی، فروش کودکان، نبود زیرساخت‌های بهداشتی و عمرانی، بازماندن کودکان از تحصیل و مانند آن معیارهای جمعیت امام‌علی برای حشایه‌نشینی است.

وی ادامه داد: در مازندران 42 منطقه شناسایی شدند که براساس بررسی‌ها مشخص شد معضلات حاشیه‌نشینی ریشه‌های مشترک و مکملی دارند. در موضوع کودکان بدون شناسنامه ریشه‌ی معضل به نبود پیگیری خانواده‌ها به دلایلی مانند اعتیاد و فقر مالی بازمی‌گردد.

کفشگر به دو معضل مهم و لزوم توجه بیشتر به آنها اشاره کرد و گفت: از موضوع‌های مهم شناسایی‌های امسال، نامناسب بودن شرایط بهداشتی در محله‌های حاشیه‌نشین به‌ویژه در کوچه‌ جهانبخش آمل است که برخی خانه‌ها حتی سرویس بهداشتی ندارند. بحث مهم دیگر موضوع فروش کودکان است که پیگیری‌های انجام‌شده از آمار بالای آن در آمل و ردپای برخی اشخاص در این معضل خبر می‌دهد.

عضو داوطلب جمعیت امام علی از آمار بالای کودک‌آزاری در مناطق حاشیه ای خبر داد و افزود: موضوع مهم در این معضل همه‌گیر بودن و عادی‌انگاری آن در خانواده‌ها است که برطرف کردن آن را با مشکل مواجه می‌کند. بی توجهی و پیگیری خانواده‌ها به گسترش کودک‌آزاری جنسی دامن می‌زند و بیشتر خانواده‌ها برای حفظ آبرو از شکایت خودداری می‌کنند، درصورت پیگیری نیز به دلیل وجود خلاء‌های قانونی در این زمینه همچنان وجود دارد.

کفشگر ادامه داد: بروز و شیوع آسیب دلایل گوناگونی دارد که مهم‌ترین آنها، حضور نداشتن مردم و نبود جامعه‌ی مدنی مستقل برای پیگیری این گونه معضلات و از همه مهم‎‌تر، نبود اثرگذار مسئولان و نهادهای مجری در این مناطق است؛ در بیشتر موارد حضور ارگان‌ها و نهادهای دولتی در این مناطق فاقد سازوکار درست و پیشبرنده است.

این فعال اجتماعی گفت: در یکی از محله‌ها شاهد بودیم که از سال 94 تا امروز، باوجود ساخت و تجهیز خانه‌ی بهداشت حتی یک پزشک در این منطقه مستقر نیست، که نشانگر نبود برنامه‌ریزی مناسب برای این محله‌ها است.

وی از مشکلات زیرساخت‌های آموزشی گلایه کرد و افزود: در برخی محله‌های یا مدرسه‌ای وجود ندارد و اگر هست به برنامه‌ریزی نادرست دچار است. در بسیاری موارد باوجود قول مساعدت آموزش‌وپرورش در آغاز سال تحصیلی با مشکل ترک تحصیل کودکان به دلایل گوناگون روبرو هستیم.

کفشگر گفت: موضوع‌ها و معضلات مطرح شده محدود به 42 منطقه‌ی شناسایی‌شده نیست، شناسایی‌ها ادامه دارد تا جغرافیای حاشیه‌نشینی مازندران مشخص و مطالبه‌گری برای تغییر شرایط آغاز شود.

شفافیت مالی و کاری جمعیت بر همه روشن و قابل‌رصد است

مریم علی‌محمدی، دبیر جمعیت امام‌ علی ساری که برای ارائه‌ی گزارش پیرامون آسیب‌ها و چالش‌های سال 97 به روی سن آمده بود گفت: خوشحالیم که باوجود بی‌مهری‌هایی که دیدیم توانستیم یک سال دیگر نیز آیین کوچه‌گردان عاشق را برگزار کنیم، قصد دارم از آنچه در یک سال گذشته بر ما و کودکانمان گذشت بگویم، از مراجعه‌های پی‌ در پی فرزندانمان که مورد کودک‌آزاری قرار می‌گرفتند، از موانع موجود، سنگ‌اندازی‌هایی که راه به جایی نبردند و جای خالی همکاری‌هایی که می‌تواند گره‌گشا باشد.

این فعال اجتماعی ادامه داد: سال گذشته با موارد بسیاری از اعتیاد و کودک‌آزاری تا ازدواج کودکان روبرو بودیم که برخی از آنها در مراجع قضایی در حال پیگیری است، گستردگی معضلات سبب شد تا برای فعالیت‌های گسترده‌ و اثرگذاری مانند برگزاری همایش‌هایی با موضوع کودک‌آزاری، در دانشگاه‌ها برنامه‌ریزی کنیم، گرچه توانستیم همکاری دانشگاه مازندران در این زمینه را به‌سختی جلب کنیم، اما در مراجعه‌های چندباره به دانشگاه‌های دیگر، مسئولان با پیوست روزنامه‌ی کیهان و امثالهم به نامه‌ی درخواست جمعیت یا شرط حذف نام جمعیت امام علی از برنامه‌، از کنار درخواست ما رد می‌شدند، در تمام این موارد این پرسش مهم در ذهن ما شکل گرفت که چه کسانی از این مساله نافع هستند که از آزار و تجاوز به این کودکان رنج نمی‌برند؟ قطعا اگر فعالیت جمعیت محدود به توزیع کیسه‌های اقلام خوراکی بود این هجمه شایعه‌ها نیز وجود نداشت.

علی‌محمدی افزود: جمعیت سوال می‌پرسد، همایش برگزار می‌کند، بیان می‌کند و خواستار گسترش آگاهی اجتماعی است و به همین دلیل این فضای مسموم علیه ما شکل می‌گیرد. پرسش اینجاست که آن افرادی که با آگاهی‌رسانی اجتماعی مشکل دارند و در مقابل ما هستند، کنار چه کسانی ایستاده‌اند؟

دبیر جمعیت امام علی ساری در پایان گفت: شفافیت مالی و کاری جمعیت بر همه روشن و قابل‌رصد است، جریان‌هایی که به سوی مردم نیستند از این شفافیت رنج می‌برند، اما ما همواره تلاش می‌کنیم تا حاشیه‌های شهر را به سوی توجه مسئولان و مردم جامعه هدایت کنیم.

چه می‌گذرد در دلت؟

هر ساله بخشی از آیین کوچه‌گردان عاشق به فرزندان جمعیت امام علی اختصاص دارد، امسال ساری میزبان فرزندان جمعیت امام علی شهرری است. دختران هنرمند جمعیت در اجرایی اثرگذار توانستند برای دقایقی توجه تمام مخاطبان را به موضوع «ازدواج کودکان» جلب کنند، امسال اما پیام اجرا نه از دل آن، بلکه پس از پایان برنامه چهره‌ی سیاه و عریان خود را به مخاطبانش نشان داد.

 در پایان اجرا، در حالی که شرکت‌کنندگان ایستاده مشغول تحسین هنرنمایی دختران جمعیت بودند، نوبت به معرفی هنرمندان رسید، دخترانی با قلب‌های کوچک و آرزوهایی بزرگ، در کنار هم شجاعانه از حاضران در سالن خواستند تا در برابر پدیده‌ی سیاه ازدواج کودک سکوت نکنند و با گرفتن دست کودکان در برابر ظلم و خشونت قد بایستند.

زیبا، یکی از دختران هنرمند در میانه‌ی گفتگو با حاضران بغضش می‌شکند و از دوستش می‌گوید که هر چند روز یک بار پدرش او را برای ادای قرض، خرید تلویزیون و تهیه‌ی مواد می‌فروشد، زیبا تنها نبود، او صدای همه‌ی دخترانی است که رنج دیده‌اند و به جای عروسک و رفتن به مدرسه، دست فرزندشان را در دست گرفته‌اند، حالا پرفورمنس ازدواج کودکان بدون سناریو دکور در حال اجرا است؛ 12 دختر ایرانی سر روی شانه‌های هم گذاشته‌اند و برای رنجی که شجاعانه از آن گذر کرده‌اند اشک می‌ریزند.

مهلا، یکی دیگر از اجراکنندگان با صدایی رسا به مخاطبان در سالن می‌گوید: دستانتان را دراز کنید و کودکان را از تاریکی و سیاهی نجات بدهید، آنها فریاد نمی‌زنند، صدای آنها شنیده نمی‌شود و حتی دیده نمی‌شوند، اما شما می‌توانید آنها را ببینید، پس دریغ نکنید که حتی زندگی و جان یک کودک حاشیه‌نشین را نجات بدهید.

نقطه‌ی شروع، چیزی جز کودکان نیست

مرتضی کی‌منش، عضو هیات‌مدیره‌ی جمعیت امام علی (ع) در این مراسم گفت: پدیده‌ها و معضلاتی که این روزها بیش از پیش خود را نمایان می‌کنند، نشانگر مرگ اخلاق در یک جامعه هستند، از کدام بخش جامعه باید شروع کنیم تا امیدوار باشیم بالاخره درست می‌شود؟ باید با ایده و استراتژی حرکت کنیم تا بتوانیم اخلاق را زنده کنیم.

وی آغاز بازگشت به اخلاق را در کودکان دانست و افزود: نقطه‌ی شروع، چیزی جز کودکان نیست. امکان ندارد کودکان از دلایل سخت و منطقی برای التیام رنج یک انسان استفاده کنند، هیچ کودکی از کنار رنج یک انسان به آسانی گذر نمی‌کند مگر با تعالیم زشت و نادرست ما. تمامیت دین بازگشت به کودکی است که با فهم درست آن، از این جهنم و مرداب نجات خواهیم یافت.

کی‌منش ادامه داد: آگاه باشیم که بخش زیادی از آنچه ما در 24 ساعت یک شبانه‌روز مصرف می‌کنیم؛ از دکمه‌ پیراهن تا سقف بالای سر ما حاصل کار کودکان کار و محروم از تحصیل است. گاهی آجر به آجر خانه‌ی ما، با انگشتان هشت ساله ساخته شده‌است، در حالی‌که نفس می‌کشیم از دسترنج این کودکان استفاده می‌کنیم، کودکانی که درحقیقت نباید کار کنند. فساد و بردگی کودکان سیستم دارد.

عضو هیات‌مدیره‌ی جمعیت امام علی (ع) گفت: امکان ندارد از کنار رنج کودکان عبور کنیم و انسان بمانیم. 19 میلیون جمعیت حاشیه‌نشین کشور نتیجه‌ی مدیریت مدیران خواب است و پرواضح است که مومن به خدا و انسانیت به‌تنهایی از پس آن برنمی‌آید.

وی بر لزوم توجه به کودکان تاکید کرد و افزود: از خودمان بپرسیم آیا حاضریم در طول زندگی یک کودک را به تمام معنا سرپرستی کنیم؟ حتی زمان کوتاهی که برای این کودکان صرف می‌کنیم باعث می‌شود یک معتاد، موادفروش یا فردی با معضلات حاشیه‌نشینی از جامعه کم شود.

کی‌منش در پایان از وظیفه‌ی شهروندی هریک از ما در برابر کودکان یاد کرد و گفت: وظیفه‌ی شهروندی ما نجات انسان‌هایی است که به کمک ما نیاز دارند، این همان چیزی است که در قیام قیامت از ما پرسیده می‌شود، در راه خدا خودمان را ایثار کنیم که هیچ ضرری در این قمار نیست.

کوچه‌گردانی با عاشقان

با پایان همایش، افطاری جمعیت امام علی (ع) آغاز می‌شود، صدای اذان موذن‌زاده در سالن پیچیده اما تعدادی از حاضران در سالن ورودی مشغول پر کردن فرم‌های عضویت داوطلبانه در جمعیت هستند، عده‌ای هم در حال خرید از غرفه‌ی محصولات خانه‌ی ایرانی. در سالن ورودی نمایشگاهی از نقاشی‌های فرزندان خانه‌ی ایرانی نیز برپاست، جمعیت به آرامی آماده می‌شود تا بنا بر سنت هرساله راهی مناطق حاشیه‌نشین مانند نوبنیاد و برخی مناطق دیگر شهر شود، کیسه‌های مواد خوراکی آماده‌ شده‌اند و همگی راهی کوچه‌هایی می‌شوند که ساکنانشان هنوز به انسانیت امید دارند.

 در راه برگشت با خودم فکر می‌کنم؛ امشب فرشتگان خداوند به خواب کدامشان می‌روند تا "حجکم مقبول" بگویند.