مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، حلیمه خادمی: به سمت «گردنه سر» در حرکتیم. چندسالی است در این روستای کوهستانی سوادکوه، مراسم 25 عیدماه برگزار می شود. همان 26 عیدماست، اما یک روز زودتر.

 در جاده وارد محدوده جنگلی و پر پیچ و خم گردنه‌ای شكلی می‌شویم. هرچه می رویم، نمی رسیم.

گرنه سر چندین کیلومتر بعد از آلاشت است. روستایی بر فراز ابرها که به خاطر سرمای شدید، نیمی از سال بدون سکنه است.

مسیر باران زده و مه آلود بود، به گردنه سر که رسیدیم، از ابرها رد شدیم و هوا آفتابی بود؛ ولی در بیست و هفتمین روز از تیرماه، خنک. جالب است که منابع طبیعی گردنه سر جزء سوادکوه شمالی و خود روستا جزو بخش مرکزی شهرستان سوادکوه است.

*وسوی چهارم

محل برگزاری جشنواره برای میزبانی در حال آماده شدن است. بانوان محل دیگ آش دوغ را روی آتش گذاشته اند. امسال چهارمین سال برگزاری جشنواره «وسو» است.

-« در سال های گذشته شیر برنج (شیرآش) هم می پختیم.» این را سارا محمدی در حالی به ما می گوید که گشنیز (ازبنا ) را خرد می کند و داخل دیگ آش می ریزد. 6 بانو در حال تدارک این آش محلی هستند.

زمان زیادی تا شروع جشنواره باقی نمانده است. از دور به تماشای روستا نشسته ام. چند خانه را می بینم با معماری چوبی و سنتی. با چادرشب و طناب، ننویی برای کودکی ساخته اند و کودک به آرامی به خواب رفته است.

مریم کجوری می گوید: «خانه با این سبک معماری، استحکام بیشتری دارد. البته در فصل زمستان به دلیل سرمای زیاد و برف و کولاک، روستا خالی از سکنه می شود.»

گردنه سرتا پایان اردیبهشت از برف پوشیده است. هنگام قرق شکنی کم کم دامداران به ییلاق می آیند و تا حدود شهریور می مانند.

پیرمردی را از دور می بینم که با کمک عصا راه می رود. با زبان محلی سلام می کنم و به گرمی پاسخ می دهد. وقتی از شغلش سئوال می کنم با لبخند می گوید: «دخترجان! دیگر قدرت نگهداری دام را ندارم. از پس خورد و خوراک خودمان هم بر نمی آییم، چه برسد به گوسفند و گاو.» و با همان لبخند دور می شود.

*نیاز به نشاط اجتماعی

محل برگزاری جشنواره مملو از جمعیت شده. مهمانان استانی و شهرستانی و فرمانداران سوادکوه و سوادکوه شمالی هم حضور دارند.

از آن جایی که مراسم سنتی 26 نورزما هر سال در امامزاده حسن آلاشت برگزار می شود، این جشنواره را یک روز زودتر برگزار می کنند.

مراسم با موسیقی محلی آغاز می شود و با شعر خوانی و طنز ادامه می یابد. مسابقه طناب کشی هم دارند.

از مهمان ها با شربت و آش پذیرایی می کنند. با وجود مسافت زیاد، استقبال خوبی از جشنواره «وسو» شده است. نام جشنواره «وسو» برگرفته از محل قرارگیری چهار روستای گردنه سر، اسپرز، اسبو کلا و نشاکلاست. مکانی که بادخیز و سمت باد است که به گویش محلی به آن وسو گفته می‌شود.

آیت الله سلیمانی -نماینده سابق ولی فقیه در استان سیستان و بلوچستان،- هم آمده است. او با اشاره به  جشن 26 نورزما وبرگزاری لوچو در امامزاده حسن آلاشت، گفت: برگزاری جشنواره وسو همان بزرگداشت آیین گذشتگان است و اگر این اعمال ارزشی  و ترویج سنت ها باشد، می تواند پایدار بماند.جامعه هم به نشاط اجتماعی نیاز دارد.

آیت الله سلیمانی تاکید کرد: هر فرد در هر جایگاهی که باشد، نباید وطن خود را فراموش کند، بنده  با افتخار می گویم که اجداد من از این سرزمین هستند و بر سر سفره این دیار نشسته ایم.

*حفظ سنت ها

مجموعه گردنه سر، نجارکلا، اسپه کلا و اسپرس به «وسو» شهرت داشته است که  ریشه در  بادخیزی اینجا دارد.

این جشنواره از بخش های نمایشی، مسابقات، شعر خوانی، معرفی چهره های ماندگار و موسیقی محلی و سنتی تشکیل شده است، اما مهمترین بخش جشنواره برگزاری مسابقه  کشتی لوچو است که با حضور کشتی گیران در رده های سنی مختلف برگزار می شود.

هر لوچوکاری که بتواند 3 عضو از بدن حریف را به خاک بمالد، برنده است.

زمان این مسابقه در رده نوجوان 2 دقیقه و برای بزرگسالان 3 دقیقه است و به برنده ها جوایزی تعلق می گیرد.

برد و باخت در این جمع صمیمی معنایی ندارد و بیشتر بر پهلوانی و سلوک اخلاقی این کشتی تاکید می شود.

از بندپی، بابل، سوادکوه و قائمشهر در این مسابقه شرکت کرده اند و چند کشتی گیر جهانی و ملی نیز حضور دارند.

در کنار برگزاری کشتی لوچو که مهم ترین آیتم این جشنواره است، برنامه های کاراته و ژیمناستیک هم اجرا می شود.

فرامرز رضایی دبیر بازنشسته آموزش پرورش هدف برگزاری این جشنواره را احیای سنت گذشتگان مردم لفور اعلام می کند و به ما می گوید: در روستاهای 24 گانه بخش لفور همگی در یکجا با همت جوانان جمع می شوند تا صله رحم شود و سنت ها از یاد نرود.

چند ساعتی که در گردنه سر هستیم، چند نوع آب و هوای متفاوت را شاهد بودیم. مه و ابر، در کنار باران و سرما در کنار گرما و آفتاب!

برگشت را همسفر راننده آمبولانس و پزشکی که در جشنواره حضور داشتند، می شویم که در نوع خود تجربه دلنشینی است.

*26 در  دهمیان

مراسم 26 نورزما یا جشن مردگان این روزها در روستاهای محتلف سوادکوه برگزار می شود.

تمیز کردن آستانه (آسونه تراشی)، شستن قبرها با آب و گلاب، روشن کردن شمع، و خیرات و پذیرایی از جمله سنت های این جشن در مناطق مختلف مازندران است.

جمعه 28 تیرماه هم این مراسم در منطقه خانقاه پی، در آستان امامزاده شاهبالوی روستای دهمیان  برگزار شد. اهالی محل و خادمان در منزل آش و برنج می پزند و از مهمانان پذیرایی می کنند. کسانی که چند سال متوالی در مراسم این روستا شرکت کرده باشند، برای گرفتن آش دوغ مراسم به منزل خادمان آقا شاهبالو می روند.

آش دوغ در ظرف های یکبار مصرف بر روی ایوان چیده شده و دروازه خانه ها گشوده است تا افرادی که از امام زاده برمی گردند آش بردارند و ببرند یا ناهار را مهمان آنان باشند.

در مراسم روستای دهمیان هم مسابقه طناب کشی و دو میدانی برگزار می شود و با توجه به ایام مذهبی مداحی یا مولودی توسط مداحان خواننده می شود.

سابق بر این بازارهای سنتی هم در کنار جشن مردگان برپا می شد و اهالی محصولات تولیدی خود را عرضه می کردند. در واقع پذیرایی و خیرات برای اموات، لوچو و بازار سنتی سه بخش این مراسم بود.