مازندنومه، سرویس سیاسی: کمتــر از یک هفتـــه  از سفر رئیس‌جمهور به روسیه و دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور و سخنرانی در مجلس دومای این کشور می‌گذرد اما تحلیل‌‌های مختلفی از این سفر صورت گرفته و کارشناسان و صاحبنظران هر یک از نگاه خود به این سفر پرداخته‌اند. حامیان و موافقان، این سفر را دارای ابعاد مختلف و دستاوردهای بسیار دوجانبه برای کشور قلمداد می‌کنند اما در جهت مقابل منتقدین سفر رئیسی به مسکو را نه چندان موفق می‌پندارند و معتقدند که سند یا توافق مکتوبی هم در حوزه‌های به خصوص اقتصادی امضا نشده است که بتوان به آن استناد کرد. این در حالی است که برخی رسانه‌های خارجی از توافق میان ایران و روسیه و جزئیات آن خبر داده‌اند که باید دید تا چه میزان می‌توان از صحت و سقم این اطلاعات و اخبار اطمینان حاصل کرد.

 توافق 20 ساله

آبان ماه وب‌سایت اویل‌پرایس، به نقل از منابعی نزدیک به «توافق ۲۰ ساله میان ایران و روسیه» به قراردادی در ارتباط با میدان گازی چالوس اشاره کرده و گفته بود شرکت‌های روسی و چینی سهم اصلی را در این میادین از آن خود کرده‌اند. یک مقام ارشد روسیه به این وب‌سایت گفته بود روسیه توانسته «بیش‌ترین سهم» را در اکتشاف میدان بزرگ گاز چالوس ایران به دست آورد؛ اقدامی که می‌تواند پیامد‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی قابل توجهی به همراه داشته باشد. این مقام روسی که به هویت وی اشاره‌ای نشده، گفته بود: «این اقدام نهایی برای کنترل بازار انرژی اروپا (از سوی روسیه) است.» این وبسایت خبری این بار به جزئیات دیگری از این توافق بیست ساله ایران و روسیه بعد از سفر رئیسی به مسکو اشاره کرده است.

متن توافق ۲۰ ساله ایران و روسیه برای سفر ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور ایران به مسکو آماده نشد و در نتیجه به امضای طرفین نرسید، در عوض یک مقام آگاه نزدیک به وزارت نفت ایران به سایت خبری اویل‌پرایس گفته پوتین و رئیسی در اولین سفر رئیس‌جمهور ایران به مسکو در پنج سال گذشته درباره موضوعات کلیدی این توافق گفت‌وگو کرده‌اند. ظاهرا پیش‌نویس توافق ۲۰ساله درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات و توافقات تجاری، حمل و نقلی، بانکی و ساختار‌های مالی و امنیتی است. جواد اوجی وزیر نفت ایران گفته بخشی از توافق ۲۰ساله ایران و روسیه به توسعه میادین گازی و نفتی ایران، ساخت پتروپالایشگاه‌ها و انتقال تکنولوژی به ایران ارتباط دارد. از نظر ایران مهم‌ترین نکته‌ای که باید در توافق با مسکو به آن دست پیدا کند، مساله حمایت‌های روسیه از ایران در شورای امنیت سازمان ملل است.

روسیه یکی از اعضای دارای حق وتو در شورای امنیت است و در همه سال‌های گذشته نقش دوگانه در قبال ایران بازی کرده است. اویل‌پرایس در گزارش جدید خود نوشته مسکو معمولا در ازای حمایت از ایران در شورای امنیت امتیاز‌هایی از قبیل توافق‌هایی در میادین گازی و نفتی گرفته است.

 جزئیات جدید توافق ایران و روسیه

یک منبع آگاه ایرانی به این رسانه گفته با وجود حمایت‌های کم و بیش مسکو توافق جدید هسته‌ای هنوز حاصل نشده و تحریم‌های آمریکا به قوت خود باقی‌اند. حتی قبل از خروج آمریکا از برجام هم ایران بار‌ها از مسکو درخواست کرده بود از ایران در برابر حملات از جمله حملات احتمالی آمریکا و اسرائیل دفاع کند. ایران سال‌هاست خواستار خرید سامانه‌های موشکی اس- ۴۰۰ و جت‌های جنگده روسی است که تا امروز محقق نشده است اما ظاهرا یکی از مهم‌ترین بخش‌های مذاکرات بین پوتین و رئیسی تکرار درخواست خرید سامانه موشکی اس- ۴۰۰ و جنگنده سوخو بوده است. ایران در ازای این دو درخواست، وعده توافق‌های مهم نفت و گازی را به روسیه داده است. این رسانه پیش‌تر بند‌هایی از توافق ۲۰ ساله ایران و روسیه را منتشر کرده و مدعی شده بود روسیه قرار است کنترل میادین گازی چالوس در دریای خزر را به صورت انحصاری در دست بگیرد. میادینی که در آب‌های ایران کشف شده‌اند.

اویل‌پرایس در گزارش جدید خود هم به این بند‌ها اشاره کرده و گفته ایران عملا در ازای سامانه‌های موشکی و جنگنده‌ها قول همکاری در میادین گازی چالوس را داده است. این رسانه به نقل از یک منبع آگاه ایرانی مدعی شده با ادامه مشکلات اقتصادی و تاثیر آن بر قدرت مالی نهادهای نظامی ایران در داخل و خارج، این احتمال وجود دارد که ایران با عناصری به عنوان کارت برنده بازی کند تا بتواند از خودش در برابر دشمنانش دفاع کند.

این کارت بازی باید با سامانه‌های اس- ۴۰۰ و جنگنده‌های نوع جدید هم همراه شود. پیامد اقتصادی تحریم‌های اخیر کاهش شدید ذخایر ارزی ایران بوده که ظاهرا سال گذشته به کمتر از ۱۰ میلیارد دلار رسیده (این رقم را مقایسه کنید با ذخایر ارزی ۱۱۴ میلیارد دلاری ایران قبل از خروج آمریکا از برجام).

ظاهرا ذخایر طلای ایران هم کاهش چشمگیری داشته است و به همین دلیل اویل‌پرایس به نقل از یک منبع آگاه بی‌نام مدعی شده این کاهش ذخایر ارزی به این معناست که نیروهای نظامی ایران برای تامین مالی در منطقه از جمله در یمن، سوریه، عراق و لبنان با مشکل روبه‌رو شده است. با اینکه روسیه همیشه درخواست ایران برای خرید‌های ادوات نظامی را حتی با پیشنهاد‌های اغواگرانه ایران در بخش نفت و گاز معاوضه نکرده چرا که نگرانی‌های امنیتی دیگری در خاورمیانه داشته، اما به نظر می‌رسد این بار اوضاع فرق کرده است. اگرچه توافقات پشت صحنه مسکو با تل‌آویو و حتی واشنگتن به عنوان موانعی برای فروش سامانه اس- ۴۰۰ و هواپیما‌های جنگی سوخو- ۳۵ عنوان شده است، اما اکنون احتمال فروش این موارد وجود دارد.

منبع: روزنامه آرمان ملی