«مازندران يك استان كشاورزي است» اين جمله قطعا به گوش خرد و كلان هم‌استاني‌هاي عزيزم آشناست. آري، مازندران بجهت بهره‌مندي از اقليم مناسب، آب و هواي مساعد، خاك حاصلخيز، دشت‌هاي وسيع و از همه مهم‌تر نيروي انساني فعال در بخش توليد محصولات متعدد باغي و زراعي، يك استان كشاورزي محسوب مي‌شود.

 همين پتانسيل‌ها و توان توليد بخش قابل ملاحظه‌اي از نياز كشور به محصولات كشاورزي از مازندران يك قطب كشاورزي ساخته است. اينها مواردي است كه هيچ ترديدي در آن نيست اما آنچه كه قابل تامل و محل ترديد مي‌باشد، شكوفايي همه استعدادهاي كشاورزي استان و وجود يك عزم و اراده قوي براي حصول اين مقصود است.

 اين كه در قطب كشاورزي كشور، چقدر به كشاورزي و به كارگيري استعدادهاي مربوط به آن در جهت ارتقاء شاخص‌هاي توليد و اقتصاد و كمك به توسعه استان توجه مي‌شود، مساله‌اي است كه از سالها پيش همواره مورد بحث كشاورزان، توليد‌كنندگان و مصرف‌كنندگان و نيز رسانه‌ها و محل مناقشه‌ متوليان امر است.

 پرواضح است به اين قابليت مازندران كه از آن به عنوان محور توسعه استان هم ياد مي‌شود تاكنون توجه بايسته مبذول نشده، هر چند اين واقعيت به معناي ناديده گرفتن تلاش‌هاي صورت گرفته نمي‌باشد.

تكميل طرح‌هاي مربوط به تجهيز و يكپارچه‌سازي اراضي كشاورزي، توسعة راه‌هاي بين مزارع، مكانيزاسيون كشاورزي در همه نقاط استان، ايجاد تسهيلات لازم جهت ترغيب فارغ‌التحصيلان اين بخش به منظور انتخاب كشاورزي به عنوان يك شغل، حمايت از كشاورزان از طريق ارايه امكانات و ابزارهاي مدرن و تسهيل در دسترسي كشاورزان به نهاده‌هاي كشاورزي، تامين آب زراعي، ايجاد و توسعه صنايع تبديلي و بسته‌بندي محصولات و نيز توسعه صادرات از جمله مواردي است كه هنوز به طور جدي بدان پرداخته نشده و جا براي كار بيشتر كماكان وجود دارد اما بحث ما در اين يادداشت، مساله ديگري است كه عنايت دولتمران به ويژه متوليان بخش كشاورزي را ضروري و بلكه حياتي مي‌سازد.

 مي دانيم كه در سال زراعي جاري، خطر خشكسالي كشاورزان را به طور جدي تهديد مي‌كند، در اين زمينه البته شماري از اقدامات اداري و برنامه‌هاي پيشگيرانه در دستور كار مسوولان قرار گرفته است. به عنوان مثال دولت لايحه مقابله با خشكسالي را تدوين نموده و براي اين امر دو هزار ميليارد تومان اعتبار نيز در نظر گرفته است و كار بيمه محصولات كشاورزي نيز به طرز اميدواركننده‌اي دنبال مي‌شود تا جايي كه حدود 230 ميليارد تومان نيز براي اين امر مهم پيش‌بيني شده است.

 ليكن آن چه اهميت وافري دارد،عملياتي ساختن اين برنامه‌ها به نحوي دقيق و توام با نظارت جدي است ضمن آن كه اين قبيل اقدامات پيشگيرانه و جبراني، مسووليت اصلي متوليان تامين آب زراعي را از دوش آنها ساقط نمي‌كند.

 كشاورز به عنوان كسي كه در خط مقدم توليد جهادگري مي‌نمايد، توقع دارد مديران با حمايت‌هاي خود شرايط لازم را براي توليد بيشتر فراهم سازند چرا كه هرگونه كمك و اقدامي كه جنبه جبراني براي خسارات ناشي از مسايلي چون كم‌‌‌آبي دارد،‌ نمي‌تواند كاهش توليد را جبران نمايد.

 لذا انتظار مي رود دستگاه‌هاي اجرايي مرتبط با نيازهاي بخش كشاورزي با الگوسازي و برآورد كميت و كيفيت نيازهاي كشاورزان، در آينده خود را مهياي مقابله با عوارض خشكسالي نموده و مجبور نباشند به اقداماتي نظير تامين اعتبار جهت پرداخت كمك‌هاي نقدي به كشاورزان خسارت‌ديده اكتفا کنند.

 به هرحال آنچه مسلم است، خشكسالي و كمبود آب زراعي آسيب‌هاي جدي به بخش‌ كشاورزي وارد خواهد ساخت و در استاني مثل مازندران كه قطب كشاورزي كشور به شمار آمده و قابليت‌هاي فراواني در انتظار شكوفايي به سر مي‌برند انتظار مي‌رود اولا" از طريق توسعه روش‌هاي ذخيره‌سازي آب، بحث اثرات منفي و زيانبار خشكسالي به كلي منتفي شود.

 ثانيا مساله كمك به كشاورزان آسيب‌ديده و بيمه محصولات كشاورزي با متدهاي كارشناسانه طراحي، تدوين و اجرا گردد.

ثالثا" شرايط سخت طوري مديريت شود كه كشاورزان انگيزه و رغبت خود را براي تداوم توليد از دست ندهند. رابعا" با تدارك يك برنامه مدون،‌ اثرات رواني، اجتماعي و اقتصادي حوادث غيرمترقبه‌اي چون خشكسالي كه بعضا پيشاپيش به سراغ جامعه مي‌آيد (نظير افزايش بي‌رويه قيمت برنج به بهانه خشكسالي كه در پيش است) كاسته شده و بلكه از بين برود.

نگارنده اين سطور معتقد است دستگاه‌هاي اجرايي متولي امر كشاورزي كه اصولا شامل سازمان‌هاي عريض و طويلي در استان‌ها مي‌باشند كار اصلي‌شان همين برنامه‌ريزي‌ها و تلاش براي اجراي دقيق و حساب‌شده و عدالت مدارانه‌ي آنهاست. و بديهي است اگر در اين قبيل موارد، نقصاني مشاهده شود (كه در بسياري مواقع مشاهده مي‌شود) بايد تصريح كرد كه اين دستگاه‌ها دچار ناكارآمدي بوده و كم‌كاري مي‌ کنند، چون وظايفي جز موارد اين چنيني ندارند ضمن اين كه مديريت واقعي بايد در شرايط بحراني خود را نشان دهد والا در صورتي كه همه چيز مهيا و اوضاع وفق مراد باشد طبيعي است كه سيستم‌ها نيز تا حدود زيادي به طور اتوماتيك عمل مي‌نمايند و مديريت چندان دشوار نخواهد بود.

 انتظار مي‌رود مديران و مسوولان ما در سالي كه به نوآوري و شكوفايي نامگذاري شده، در جهت حل مسايل بخش كشاورزي كه از بخش‌هاي مهم و حساس استان است،‌ابتكار عمل را در دست گرفته و كمترين سختي، خسارت و رنجش را متوجه كشاورزان و توليدگران نمايند. 

 (hamvelayati_85@yahoo.com)