خبرنگاری به سبک نامه نگاری/گفت و گوهای یک نفره!
نگاه برخی از ادارات و نهادها به خبرنگاران و اصحاب رسانه بیشتر نگاهی ابزاری است تا پاسخگویانه؛به این صورت که برای انعکاس جلسات و دستاوردهای ادارات خود دائماً پیگیر خبرنگاران هستند، اما اگر خبرنگاری قصد به چالش کشیدن و یا انتقاد از همان مسئول را داشته باشد باید قید حضور در جلسات آن اداره را بزند و به نوعی تحریم خواهد شد. گاهی هم مشکلات بیشتر می شود و خبرنگار با احضاریه مواجه می شود.
مازندنومه،اشکان جهان آرای:حیطه خبرنگاری همواره به دلیل مسائل مختلف اجتماعی و نوع نگاه هایی که به این قشر وجود دارد حاشیه هایی را به همراه دارد.
در بسیاری از موارد این قشر فرهنگی جامعه که به نوعی زبان گویای مردم محسوب می شوند با بی مهری هایی از سوی مسئولان مواجه می شوند.
نگاه برخی از ادارات و نهادها به خبرنگاران و اصحاب رسانه بیشتر نگاهی ابزاری است تا پاسخگویانه؛به این صورت که برای انعکاس جلسات و دستاوردهای ادارات خود دائماً پیگیر خبرنگاران هستند، اما اگر خبرنگاری قصد به چالش کشیدن و یا انتقاد از همان مسئول را داشته باشد باید قید حضور در جلسات آن اداره را بزند و به نوعی تحریم خواهد شد. گاهی هم مشکلات بیشتر می شود و خبرنگار با احضاریه مواجه می شود.
گزارش و گفتگو جزو جذاب ترین و موثرترین بخش های حرفه خبرنگاری به شمار می روند، به طوری که بسیاری از مخاطبان نگاهی ویژه به این دو بخش دارند و دائماً پیگیر گزارش ها و گفتگوها هستند.
وجود عناصر اجتماعی مختلف در گزارش و انتقاد و به چالش کشیدن یک مسئول یا بیان مشکلات یک قشر در گفتگو از دلایل جذابیت این دو مهارت است.
گفتگو با یک مسئول علاوه بر ارائه آمارها و عملکرد نهاد مرتبط شامل پاسخگویی به پرسش هایی است که دغدغه جامعه به شمار می آیند.
خبرنگار به عنوان فردی که در میان مردم حضور دارد و مشکلات اجتماعی را از نزدیک لمس می کند این فرصت را دارد که انتقال دهنده خواسته ها یا ابهامات اذهان عمومی در مورد یک موضوع باشد.
وقتی با مسئولی وارد گفتگو می شویم هم به او فرصت دفاع داده می شود و هم در صورت لزوم نقدی به عملکرد وی یا دستگاه ذی ربطش وارد خواهد شد. به این شکل او باید به پاسخگویی و یا توجیه قانع کننده ضعف های مشاهده شده بپردازد.
گاهی هم پرسش هایی مطرح می شود که مصاحبه شونده باید آمادگی لازم را برای پاسخ به آن داشته باشد.
هدف از این مقدمه اشاره به شکل خاصی از گفتگو است که مدتی است در برخی ادارات و مسئولان رواج یافته و در بخش گفتگو و گزارش عرصه را برای خبرنگاران تنگ کرده است.
وقتی به روابط عمومی برخی ادارات برای هماهنگی با مدیر یا رییس آن نهاد مراجعه می کنیم با شیوه ای گفتگو که به تعبیر خودشان برای تسهیل کار خبرنگاران و خدمت به اصحاب رسانه تدارک دیده اند مواجه می شویم که تنها نام گفتگو را یدک می کشد؛به این شکل که روابط عمومی پرسش ها و محورهای گفتگو را از خبرنگار درخواست می کند و مدعی است که در زمان معین (اگرچه زمان اعلام شده سندیتی ندارد و گاهً هفته ها و ماه ها باید به دنبال پاسخ پرسش ها بود!) برای پاسخگویی به مقام مسئول ارائه خواهد کرد و پاسخ ها را پس از دریافت به خبرنگار تحویل خواهد داد. شیوه ای که ما را بیشتر به یاد امتحانات مدرسه می اندازد تا گفتگوی اختصاصی یک رسانه با یک مسئول.
همانطور که از مفهوم واژه «گفت و گو» بر می آید، هدف اصلی آن نوعی مناظره و بحث رو در رو است که طرفین در آن باید به تبادل نظر و پرسش و پاسخ بپردازند.
گاهی اهمیت حالات و واکنش مصاحبه شونده در برابر پرسش نیز گفتگوی رو در رو را ضروری تر می سازد.
حضور هر دو طرف در مصاحبه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در واقع بدون حضور یکی از طرفین گفتگویی صورت نمی پذیرد، بلکه نامه نگاری انجام می شود.
قصد نداریم دلیل انجام این شیوه را که توجیه آن از سوی ادارات بیشتر مشغله های کاری مسئولان، نداشتن زمان کافی برای پاسخگویی و خدمت به خبرنگاران است بی توجهی به پاسخگویی و یا فرار از خبرنگاران عنوان کنیم، اما نمی توان این روش را در پایین آمدن کیفیت مطالب ارائه شده و مبهم ماندن برخی از نقاط مرتبط با موضوع گفتگو یا گزارش بی تاثیر دانست.
توجیه برخی از مسئولان در استقبال نکردن از گفتگوی اختصاصی برگزاری نشست های خبری با حضور خبرنگاران است.
اما محدود بودن موقعیت خبرنگار در یک نشست خبری به دلیل حضور همکاران دیگر و رعایت حقوق همکاری زمان کافی را برای پرسیدن همه پرسش ها و بیان تمام نکات مد نظر نمی دهد.
علاوه بر این، گفتگوی اختصاصی از نشست های خبری کاملاً مجزاست. چرا که در نشست خبری معمولاً یک یا چند محور مشخص بنابر شرایط روز و مشکلات موجود بیان می شود و معمولاً هم بخش زیادی از زمان جلسه به اعلام عملکرد و برنامه های نهاد مربوطه اختصاص دارد، اما گفتگوی اختصاصی می تواند محورهای زیادی را شامل شود که در آن مدیریت جلسه و تعیین پرسش ها نیز بر عهده خبرنگار است.
انجام گفتگوهای اختصاصی پیامدهای زیادی از جمله شفاف سازی مسائل، بازتاب بیشتر مشکلات یک نهاد، شناساندن فعالیت های انجام شده در آن بخش، شرح گسترده برنامه ها و گفتگوی مستقیم با مردم از طریق رسانه ها را دارد.
اشکال دیگر این کار بازخوانی یک متن در نبود شخص مصاحبه شونده است که ممکن است بخشی از پاسخ ها به دلیل کامل نبودن توضیحات، هنگام بازخوانی و تنظیم گفتگو برای خبرنگار مبهم باشند.
مهم تر از همه این که شاید به دلیل برداشت اشتباه و متفاوت از یک پرسش، پاسخی غیر از هدف پرسش ارائه شود که به دلیل حضور نداشتن همزمان هر دو طرف در مصاحبه موجب ایجاد ابهام و بی پاسخ ماندن یک پرسش می شود.
اهمیت به این بخش از اطلاع رسانی نکته ای است که گاهی نادیده گرفته می شود و برخی مسئولان به سادگی از کنار آن می گذرند. بماند آن که برخی از مسئولان حتی همین شکل نامه نگاری را نیز انجام نمی دهند و به کل با مقوله ای به نام گفتگوی اختصاصی مخالفند.
البته آن دسته از مسئولان و ادارات محترمی که محترمانه و با نگاهی درست نسبت به خبرنگاران و انجام گزارش روی باز نشان می دهند و همکاری شان بر کسی و نشریه ای پوشیده نیست را از این قافله جدا می کنیم و از همکاری شان با اصحاب رسانه و احساس مسئولیت شان در پاسخگویی صمیمانه سپاسگزاریم.
افراد مد نظر در این یادداشت اگرچه برخی از مدیران دستگاه ها را شامل می شوند، این نقد از این لحاظ وارد است که ممکن است این رفتار آن ها بابی برای ترویج این برخورد غیر معمول رسانه ای شود و به تدریج شاهد عادی شدن این شیوه از گفتگو در میان مدیران و مسئولان باشیم.
امیدواریم نگاه صرفاً خبری-تبلیغی و پوشش فعالیت های اداری و سازمانی نسبت به خبرنگاران و رسانه ها کمرنگ تر شود و به ویژگی های دیگر رسانه ها از جمله آسیب شناسی و پژوهش های اجتماعی و محیطی در تمام زمینه های مرتبط با اجتماع بیشتر توجه شود.
- يکشنبه 23 مهر 1391-0:0
دوست گرامی. بارها شخصاً درخواست گفت و گوی شخصی با برخی از مدیران و مسئولان را داشتم که با این پاسخ مواجه شدم.اگر شخصاً با این رویداد آن هم چندین بار مواجه نمی شدم شاید دلیلی بر نوشتن این یادداشت نمی دیدم. اگرچه شاید تعدادی از همکاران هم بنا به هر دلیلی این شیوه را به کار بگیرند. اما در مجموع مدیران باید شرایط گفت و گوی اختصاصی را طوری فراهم کنند که فکر مکاتبه به ذهن خبرنگار خطور نکند.
- يکشنبه 23 مهر 1391-0:0
آقای جهان آرا
اگه خبرنگار شما میره سوال میده و جواب تحویل می گیره گناه مدیرای بدبخت چیه؟ - شنبه 22 مهر 1391-0:0
گفته هاي آقاي مهديان از نظر كامنت نويسي بسيار طولاني تر از مقاله آقاي جهان آرا بوده و خود يك مقاله است
گفتگوي ايشان و آقاي جهان آرا خيلي زيبا بود .
آقاي جهان آرا ساده تر و آقاي مهديان علمي تر كار نمودند
خبرنگاران با دست هاي بسته نمي توانند كشتي بگيرند . لطف كنيد دستمان را باز كنيد تا به حل مشكلات كمك كارتان باشيم - پنجشنبه 20 مهر 1391-0:0
بسم الله الرحمن الرحيم
جناب آقاي جهان آرا سلام عليكم
........ آنم آرزوست
منطق گفتگويي منطق يك جامعه ي سالم و بيدار است .
اشكان عزيز! خبرنگار يكي از وظايفش انعكاس رخدادها و يا گزارش عملكردهاست كه در اين بخش به دليل همكاري هاي بسيار بالاي روابط عمومي ها بسيار خوب است و ملالي نيست . و بعضا تعدادي از جرايد كه اصولا خبرنگارانشان هم خوشحالند كه يك دستگاه فكس و يك ايميل چه كارها كه نمي كنند!! نيازي به رفتن به بخش هاي ديگر و ريسك كردن ندارند از آن استقبال مي كنند و حتي دست آخر اگر خيلي آوانگارد باشند يه سري به مازند نومه زده و بعضي مطالب ( به اصطلاح ) بي دردسرش را برميدارند و حتي بدون ذكر منبع در گوشه اي مي چاپند و اين مسئله به شكل ديگري ، در آن طرف ادامه مي يابد وظاهرا خيلي هم رضايت دارند . انشا الله اين رضايتمندي باعث رضايت حق تعالي شود .
اما اين تعامل در صورتي كه صورت نگيرد يعني منطق گفتگويي انجام نشود خون در رگ هاي جامعه راكد و بي ثمر مي شود و اين مسئله خواست دشمنان قسم خورده ملت ماست كه بايد آرزويشان را به گور ببرند .
نويسندگي و خبرنگاري در دسته فعاليت هاي علوم انساني و جامعه شناختي قابل دسته بنديست ویژگی علوم انسانی، یعنی جهت گیری این علوم به سوی افکار، معانی، دلالت ها و نظایر آن، همواره مورد توجه ما بوده است اما متاسفانه اغلب گوينده بوده ايم درحاليكه این افکار، معانی و دلالت ها از غیر، از دیگری صادر می شوند و تنها و به طور بنیادی با تجسم در متن است که به مادیت در می آیند و در دسترس پژوهشگر قرار می گیرند. در همه ی این رشته ها (زبان شناسی،زبان شناسی تاریخی، مطالعات ادبی ) و به طور كلي علوم انسانی و کلامی (از جمله اندیشه ی خدا شناسی - فلسفی که منشا این علوم است) متن نوشتاری یا شفاهی نخستين داده را تشکیل می دهد.
در صورتي كه ما فقط گوينده صرف باشيم از داده هاي غير محروميم لذا رشد منطق گفتگويي در جامعه را متوقف مي كند و خبرنگاران نقش بازدارنده را نبايد ايفا كنند كه في الواقع گناه بزرگيست .
لازم است بپذيريم و پذيرا باشيم كه حقيقت هميشه و در همه جا فقط از سمت ما صادر نمي شود گاهي هم ديگران اين حقيقت را حمل مي كنند كه بطور طبيعي بايد فرصت ارائه داشته باشند
خبرنگاري شغل شريفي است كه بايد از آدم هاي زيرك و تيز بين طيفي از انسان هاي كارازموده و متعهد به جامعه شكل گيرد كه بتوانند با از خود گذشتگي اين مسير را طي كنند
دستگاه ها مثل مسابقه دهندگاني هستند كه سرگرم كارند و چشم هاي بيداري بايد آن ها را نظاره كند و اين روشمندي باعث به حداقل رسيدن نقايص و تقويت جنبه هاي مثبت مي شود
البته تاكيد من بر زيركي و دانش خبرنگاران همراه با جسارت و شجاعت به علاوه رعايت ادب و متانت است كه الحمدلله در هر دو طرف وجود دارد پس به نظر مي رسد اشكال شكل نگرفتن اين منطق از عدم تمايل ما و آنها نيست بلكه بر ميگردد به اينكه متاسفانه نوعي عادت به ملاحظه كاري و عدم جسارت روبرو شدن با واقعيت ها ، پشت سر حرف زدن ها كه رسم غلطي است در ما رايج شده است و همين ملاحظات غير ضروري باعث توقف و عدم شكل گيري يا جلوگيري از تداوم منطق گفتگويي شده است .
وقتي در جلسه 17 مرداد هم برنامه ريزي هاي اصولي براي بهره گيري از فرصت و زمان و حداقل يك ميز گرد آسيب شناسي فاصله گرفتيم پيامدهايش همين توقف و كنمد شدن است .
سخنان نبايد يك طرفه شكل بگيرد بايد از اين ظرفيت مهم كه در واقع نوعي شورايي عمل كردن است به يك وظيفه تيديل شود . و منطق شورايي يك منطق گفتگويي است كه در اسلام مورد تاكيد است . و من فكر مي كنم دسته اي از خبرنگاران و دسته اي از مسئولان عمدا يا سهوا در كند شدن روند گفتگوها دخيل هستند كه بايد اين روش ها را با روي گشاده و نشست هاي متعدد و پيدا كردن كانون آن ،اصلاح كنند . ما بارها از زبان مديران ارشد استان شنيديم كه آمادگي كامل دارند تا با خبرنگاران تعامل داشته باشند و در مواقعي ديده شد كه عملا چنين رفتاري هم داشتند و لذا تمهيدات لازم فراهم است و بايد اين بخش را تقويت كرد
ميشائيل باختين كه نظريه منطق گفتگويي را در زمان ديكتاتوري سخت استاليني ارائه داد بر اين باور است كه :
هرگونه فهم واقعی، مبین کنش فعالانه است و از ابتدا نطفه ی یک پاسخ را در خود دارد. تنها فهم فعال است که می تواند به دریافت مضمون ( معنی گفتار) نایل آید. تنها به واسطه ی "شدن" است که دریافت شدن امکان پذیر می شود... فهم در هر گونه ی آن طبیعتی گفتگویی دارد. فهم با گفته همان گونه رو به رو می شود که در گفت و شنود یک پاسخ در مقابل پاسخ دیگر قرار می گیرد. همواره در جستجوی سخن متقابلی است در برابر سخن گوینده.
فهم محیطی است برای متن های دیگر، تفسیری است دوباره در بافتی جدید (بافت متعلق به من، بافت زمانه ی من، بافت زمان آینده)...فهم حقیقی در ادبیات و مطالعات ادبی همواره شخصی و تاریخی است... در اینجا اشیاء آبستن کلمات هستند.
ما ظرفيت شكل گيري يك گفتگوي دوجانبه را هم در مديرانمان مي بينيم و هم در نويسندگان و خبرنگاران . اميد است با احترام به طرف مقابل و رعايت خلق اسلامي و پايبندي به اصول و حفظ دستاوردهاي انقلاب اسلامي چنين بستري هرچه بيشتر فراهم شود البته پيشبرد رفتار گفتگويي به صعه صدر بيشتري نياز دارد .
در بخش پاياني اين كامنت طولاني بايد گفت : من بيشترين انگشت اشاره را متوجه خودمان يعني طيف نويسندگان و خبرنگاران مي دانم چرا كه ما مي توانستيم خيلي پيش از اين به اين تعامل منطقي و مطمئن دست يابيم اما كوتاهي كرديم وقتي ما بين خودمان نمي توانيم اين منطق را پياده كنيم از ديگران انتظار كمتر مي شود و البته نياز به اهتمام مسئولان دستگاه هاي اجرايي استان نيز احساس مي شود و اين مورد توجه قراردادن نيز كمك بزرگي به ارتقاء سطح و گستره گفتگوها خواهد نمود انشا الله
گزارش کنگره زبان‌شناسی اوراسیا 
نخستین نمایش فیلم مستند کارگردان مازندرانی در سینما حقیقت؛ 
دربارۀ استاد «فردوس مجیبی» 
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه مطرح کرد: 
