/مقدمه در فرهنگ لغات فارسی بازی به سرگرمی به مشغولیت، تفریح، لعب، كار،ورزش و فریب معنی شده است. زیست شناسان و روان شناسان نیز در مورد بازی نظرات مختلفی ارائه داده‌اند. زیست شناسان براین باورندكه علاقه‌ی انسان به بازی به كنجكاوی وی دركشف و شناخت محیط اطراف ارتباط دارد و روان‌شناسان نیز می‌گویند نیاز انسان به بازی در حقیقت مصرف انرژی نهفته در وجود اوست و البته جامعه شناسان نیز بازی را وسیله‌ای برای تمرین انسان در زندگی اجتماعی توصیف می‌كنند.برخی بر این باورند بازی خود هنری است كه ناشی از فرهنگ و آداب وسنن هر جامعه است. اگر بخواهیم به این مقوله‌، عمیق بنگریم بازی همه نظرات وتعاریف فوق را دربرمی‌گیرد. دركشورپهناور ایران كه از تنوع اقلیمی و قوم و قبیله ای خاصی برخوردار است، انواع بازی وسرگرمی رواج داشته و دارد. این بازی‌ها درمراسم عروسی ، قبل و بعد از آغاز كاشت و برداشت محصولات كشاورزی،شب نشینی‌ها و… اجرا می‌شود. این‌كه بازی‌ها از چه زمانی ومكانی آغاز شده‌اند اطلاع دقیقی در دست نیست ولی از نوشته‌ها، كتیبه‌ها و نقوش غارها و دیوارها چنین استنباط می‌شود كه بازی‌ها درحقیقت نوعی سخن گفتن، انتقال اطلاعات و معلومات،ایجاد و حفظ آمادگی جسمانی برای جنگ‌ها،ایجاد سرور ونشاط، شكرگذاری به درگاه خداوند و … بوده‌است. نكته‌ی مهم این‌كه در درگاه خداوند هریك از این بازی‌ها بار فرهنگی داشته‌است. بازی‌ها ویژگی‌های خاص خود را داراست كه می‌توان به ابزار و امكانات ،مكان، گستره‌ی بازی ،سن و جنسیت بازی اشاره كرد. یكی از بزرگ‌ترین دغدغه‌ی انسان عصر حاضر به ویژه در كشور ما و خصوصاً استان مازندران چگونگی پر كردن اوقات فراغت است.همه ساله به ویژه در ایام تابستان دستگاه‌های اجرایی بسیج می‌شوند تا زمینه‌ی پر كردن اوقات فراغت میلیون‌ها دانش آموز را فراهم كنند. اوقات فراغت تنها به برپایی كلاس‌های درسی و علمی و هنری محدود می‌شود كه نزد نوجوانان و جوانان چندان جایگاهی ندارد. جاذبه‌ نداشتن برنامه‌های اوقات فراغت دیكته شده و فاقد روح شادی و نشاط ،عدم وجود امكانات و شرایط لازم برای گذران اوقات فراغت،نبودشناخت اقشار مختلف نسبت به فرهنگ، آداب و سنت‌های گذشته و بازی‌ها و … باعث شده اوقات فراغت بسیاری از جوانان و حتی بزرگ‌سالان به بطالت بگذرد. نهادهای فرهنگی و ورزشی نقش بسزایی در شناساندن بازی به مردم دارند. فرهنگ و ارشاد اسلامی، صدا و سیما، تربیت بدنی، میراث فرهنگی، ایرانگردی و جهانگردی وجهاد كشاورزی از مهم‌ترین دستگاه‌های اجرایی هستند كه می‌توانند بازی را در قالب همایش‌ها، جشنواره‌ها ، مسابقات و … به مردم بشناسانند. بررسی‌های به عمل آمده نشان می‌دهد به جز فرهنگ ارشاد اسلامی و صدا و سیما بقیه دستگاه‌های فرهنگی و ورزشی كم‌تر و یا اصلاً به این مهم نپرداخته‌اند. برگزاری جشن‌های خرمن، جشن مهرگان، بیس شیش عیدماه و… تولید برخی برنامه های محلی از جمله این فعالیت‌هاست . بازی‌های محلی مازندران در استان مازندران تاكنون حدود 147 بازی شناسایی شده است. این بازی‌ها از نظر مكان اجرا 91 بازی در فضای باز( مانندمیادین روستا، زمین‌های كشاورزی و دامنه‌ی كوه و جنگل) و 32 بازی در فضای بسته( مانند اتاق) انجام می‌گیرد. هم‌چنین 113 بازی صرفاً حالت بازی- سرگرمی وبقیه نمایشی – ورزشی و .. می‌باشد. همان‌گونه كه عنوان شد یكی از ویژگی‌های مهم بازی های محلی و بومی، استفاده از ابزار و امكانات محل زندگی و عدم نیاز به تجهیزات و اماكن خاص است. عمده امكانات و ابزار مورد نیاز بازی‌ها شامل چوب، خاك، سنگ، پارچه،استخوان ،طناب،توپ ،كلاه، كمربند ،شلاق ،گردو،سیب ،پرتقال و… می‌باشد كه در بیشتر روستاهای مازندران به وفور یافت می‌شود.ویژگی دیگر این‌كه برای هر گروه سنی بازی‌های خاصی وجود دارد. در زیربه چند نمونه از بازی‌ و سرگرمی‌های رایج مازندرانی‌ها اشاره شده است: مراسم عروسی و اعیاد مذهبی بهترین بهانه و زمان برای پرداختن به بازی و سرگرمی در مازندران بود كه در برخی نقاط هنوزهم رواج دارد. در حال حاضردر برخی عروسی‌ها به جای پرداختن به این بازی‌های زیبا و دیدنی كه ریشه در فرهنگ مردم دارد، آلات لهو، قمار ، شرب خمر و … برای سرگرمی میهمانان فراهم می‌شود. بازی‌های خشن عروسی اودنگه تیر : این بازی در شب‌های حنابندان،عروسی و شب‌نشینی‌های ساكنان مناطق قشلاقی و كوه‌پایه اجرا می‌شود. در این بازی یك نفر روی زمین به پشت دراز می‌كشد و پاهایش را می‌چسباند. یك نفر دیگر (فرد قوی‌تر) در قسمت پایین بدن او روی مچ پاهایش می‌نشیند . دو دستش را به زیر پاهای او (قسمت بالای مچ‌ها به سمت زانو) برده، وی را كه شق و راست خوابیده است همانطور راست و مستقیم بالا می‌آورد و روی دوپاهایش می‌ایستاند. این بازی یك بازی ورزشی است كه شركت‌كندگان در آن باید از بدنی ورزیده برخوردار باشند. بُوردُ ، بُوردُ (رفت ، رفت) : از دیگر بازی‌هایی است كه در مجالس مهمانی و عروسی‌ها اجرا می‌شود. در این بازی دور هم می‌نشینند و یكی از بازیكنان در وسط دایره قرار می‌گیرد. بازیكنان اطراف دایره، دُرنه (شالی كه درهم تابیده شده، طول آن كم‌تر از یك متر است) را از زیر زانوهای خود عبور می‌دهند به طوری كه مشخص نشود دُرنه نزد كیست. نفر وسط باید حدس بزند دُرنه نزد چه كسیست. اگر حدس او درست باشد، بازیكنی كه در وسط قرار دارد جای كسی كه دُرنه را لو داده است، می‌گیرد و او به وسط می‌رود. گاه فردی كه در وسط است توسط بازیكنی كه دُرنه را در اختیار دارد ضربه می‌خورد و بازیكن بلافاصله درنه را پنهان می‌كند. برای افزودن به شور و هیجان در تمام طول بازی بازیكنان سروصدا می كنند و با صدای بلند می‌گویند: بورده بورده! كور مینا ملك مینا : از بازی‌هایی است كه با هدف سرگرمی و عمدتاً توسط دختران و زنان اجرا می‌شود. این بازی در منزل یا حیاط منزل اجرا می‌شود. یكی از بازیكنان نام شی یا كسی را در ذهن خود انتخاب می كند و از بازیكن مقابل می‌پرسد : كور مینا ملك مینا مه رِه بنما ، ته ره بنما! بازیكن مقابل می‌گوید :‌چی بنما؟ فردی كه سؤال می‌كند می‌گوید : مره بنما اته اغوز (گردو) بازیكن مقابل باید در محوطه‌ای كه بازی آن‌جا انجام می‌گیرد، گردو را پیدا كند( البته با حركت چشم و جست و جو از دور). از دیگر بازی‌های ویژه‌ی زنان و دختران اته بزه كا و كش كا می‌باشد كه یك بازی ورزشی است. مؤخره به هر حال وقت آن رسیده كه میراث كهن و به جای مانده احیا شود هرچند كه تحولات سریع اجتماعی و نوع تكامل‌یافته زندگی امروزی امكان پرداختن به بازی‌ها را به صورت اولیه به دست نمی‌دهد اما همین كه نهادهای فرهنگی به این مهم توجه و زمینه‌ی شناساندن آن را به مردم فراهم كنند، مردم تشنه‌ی فرهنگ اصیل این مرز و بوم خواهند كوشید با این بازی‌ها زمینه‌ی لذت روحی و جسمی خویش را فراهم نمایند. منابع: ـ راهنمای بازی‌های ایران ، ثریا قزل‌ایاغ - نقش نمایش در تغییر رفتار، داود لطیفی