فوق العاده ای به نام روجین
یادداشتی به زبون مازندرونی؛ به بهونه چاپ و نشر روجین - پیک نوروزی مازرونی وچون-
مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، سردبیر: مازندرونی/تبری جزو زبونای هند و اروپایی خنواده و هند و ایرانی زبون شاخله هسه که ونه ریشه و بِن دیار و پیدا نیه.
پیشینه این زبون پرباره و قرن چهارم تا نهم هجری، به تبری کتاب(شعر و نثر) نوشتنه. امه زبون انده قِد و قوت داشته که حتی قرآن و مقامات حریری و چند کتاب مهم دیگه ره به تبری برگردون هاکردنه. یا مرزبان نومه که اصلش مازرونی بنوشت بیه. تومبی ادعا هاکنیم میون زبونای ایران زمین، فقط مازندرونیه که اثرهای مکتوب هزارساله دارنه.
زبون شناس ها گنه که زبون، هر موجود زنده دیگه ی دسّوری، اتا گدر دنیا انه و بعد گت بونه و آخرسر هم میرنه. زبونای قدیمی میرنه و ونه جا ره جدید زبونا گیرنه. البته این سال ها اما ویشترک شاهد بمردن زبونای محلی هسمی، تا دنیا بموئن اونا.
تا 100 سال دیگه فقط 300 زبون دنیا دله موندنه و بقیه بین جه شونه. بعضی محققان گنه که امه زبون در حال بمردنه و انده دِر نیه که مازندرونی جزء زبونای بمرد محسوب بوه؛ یعنی این زبون، اتا زبون در معرض خطر جه، به اتا بمردِ زبون تغییر وضعیت دنه.
دوست داریم یا نداریم مازندرونیِ زبون دره میرنه؛ ونه نشونه ها هم اینائه: آموزش ندائن خنواده وَر جه و دنی بین نگرش مثبت نسبت به این زبون، جامعه محلی مازرون دله؛ محدود بیّن حوزه کاربرد این زبون جاهای مختلف سون مدرسه، دانشگاه، محل کار و کوچه و بازار دله و نفوذ زبونای معتبری سون فارسی و انگلیسی امه زبون دله.
کارشناس ها حفظ امه زبون وسه چند راه کار پیشنهاد هدانه تا اتی دِرتر مازندرونی زبون بمیره؛ از جمله:
1- اراده عمومی استان دله شکل بیره
2- زبون مازندرونی بنوشت بوه و از حالت شفاهی دَر بیه
3- اسم افراد و مکان ها محلی انتخاب بوه
4- رسانه های ارتباطی دله این زبون به کار بوره(سون پیامک محلی، وبلاگ نویسی مازندرونی، راه دم دائن سایت های اینترنتی به زبون محلی و بساتن برنامه های محلی رادیو و تلویزیون دله)
5- مستندسازی و ثبت و ضبط همه رفتارهای امه زبون
6- شعر باتن به زبون مازندرونی و حتی استفاده این زبون جه، زمینه های مذهبی سون مداحی های دله.
***
اصل 15 قانون اساسی امه کشور دله بموئه که: « زبان و خطِ رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.» »
بر اساس این اصل زبون محلی تونده مدرسه ها دله تدریس بوه که البته اصل 15 امه قانون اساسی موافق و مخالف هایی هم دارنه. مخالفا گنه آموزش زبون محلی وحدت کشور و زبون فارسی ره صدمه رسندنه، اما موافقا گنه با ترویج و تدریس زبونای بومی، همدلی و اتحاد اقوام ویشتر و زبون فارسی تقویت بونه.
سال ها هسه که طبق اصل 16 قانون اساسی، زبون عربی دره مدرسه ها دله تدریس بونه، ولی ضربه ای به زبون فارسی نزو؛ همین وسه نتومبی باریم ترویج و تدریس زبون محلی، به زبون رسمی کشور صدمه رسندنه.
پییزسال 90 بیِه که طبق بخشنامه ی استاندار اون گدر مازندرون -سیدعلی اکبر طاهایی- قرار بَیّه مدیران جلسات اداری دله محلی گپ بزنن.
مدیرکل آموزش و پرورش مازندران اون گدر اتا جلسه دله به زبون فارسی باته که: «تجربه مره ثابت هاکرده آذری ها هر جای دنیا هئی جا رسنه، به شه زبون صحبت کنه، اما مازندرونی ها امبا شه شهر و دیار دله هم خامبی حرف بزنیم مشکل دارمبی و فارسی گپ زمبی. زمینه ای ایجاد نکردمی که امه وچون شه بوورها ره عملی هاکنن و حجابی این زبون سر دکته. »
همین جلسه دله که آخرای آبان سال 90 برگزار بیه، استاندار وقت مازندرون هم به گويش غرب استاني صحبت و تاکید هاکرده که فرماندارای تنکابن و رامسر هم با گویش گیل- ماز حرف بزنن.
طاهایی اون روز یادآوری هاکرده که تا جایی که مقدوره جلسه ها دله مازندرونی صحبت بوه و آموزش زبون مازرونی مدرسه ها دله و محلی گپ بزوئن جلسه ها دله ره بخشنامه هاکرده.
اون بخشنامه سون خله از تدبیرها و بخشنامه های ادرای دولت قبلی اجرا نیه و اگر هم بیه کج دار و مریز و وله ول اجرا بیه. امسال اما معاونت آوزش ابتدایی اداره کل آموزش وپرورش مازندرون اتا کار و حرکت جالب هاکرده تا زبون و فرهنگ مازرونی ره بین خنواده ها بوره. اون هم چاپ و نشر پیک نوروزی به نوم «روجین» بیه، ابتدایی وچونای وسه، 16 صفحه ی دله و کامل به زبون مازرونی.
روجین عید امسال اتا دریچه بیه که هم خنواده ها و هم وچونا ره گت دشت فرهنگ و زبون مازندرونی ره نشون هادا. محصلای ابتدایی روجین جا نوروزخونی، شعر محلی، تقویم تبری، نوم قدم و جدید شهرهای استان، مفاخر استان سون امیر پازواری و امیرمازندرانی، بازی ها و سرگرمی های بومی، موسیقی و چیستان های مازندرونی، واژه ها و...جه آشنا بهینه.
روجین هرچند بی ایراد و اشکال نیه، انده محتوا و درون مایه غنی و خجیر و خارک دارنه و انده فکر و ذهن خنواده ها ره درگیر بوم گرایی کنده که ونه رِز اشکال ها بدی نوونه.
این حرکت ره قدر دومبی و ارمون دارمبی مدرسه ها دله زبون و فرهنگ امه سامون ویشتر از این بدی بوه تا بمردن زبون مازندرونی اتی دمبال تر دکفه و اما بتونیم ویشتر این زبون قدیمی و گنج ارزشمند جه نگهبانی هاکنیم.
- يکشنبه 5 مهر 1394-21:54
مسه جالبه که اغلب کسایی که از این زبون تعریف کننه شه به قارسی نویسنه
این زبون با گیلکی فرق داینه بعضی از زبون شناسون وه ره زبون مستقل دوننه تا زمانی هم که این زبان مکتوب نوه و مثل زبون فارسی معیار نوشتاری وگفتاری ناره و کلمات مازندرانی تقویت نوه این زبون در اینده ازبین شونه اول ازهمه ونه زبون مازندرانی در مدارس تدریس بوه و مکتوب بوه و بعد هم کلمات محتص این زبون ره پیدا هاکنن کاری که فرهنگستان برای تقویت زبون فارسی هاکرده - پنجشنبه 5 شهريور 1394-19:39
احسنت به نویسنده با اون کلام شیوا و اثرگذار
راه حل های بالای صفحه ،به نظر من کاملا درست و بجاست.اگر عملی بشه! - يکشنبه 13 ارديبهشت 1394-21:12
روجین معلم هم آمد حالا منتظر روجین خانواده هستیم.
البته پیشنهاد به معاونت محترم ابندایی جناب میر شفیعی لطفا روجین مسئولان را در بیاورید که ضرورتش بیشتر است . - چهارشنبه 9 ارديبهشت 1394-14:26
سلام مجدد
دلم نیومد نصفه نیمه حرفامو تمام کنم. آخه این عقده ای بود که سال ها تو دلم مونده بود. این که میشه ساعاتی از کلاس درس ما به زبون محلی باشه ، جلسات رسمی ما ، کوچه و خیابان های با نام محلی نامگذاری بشن.
راستی شاید روجین شروع یک حرکت خوب باشه تا مسئولین استانی ما به فکر باشن که فرهنگ ما از ما گرفته شد.
فقط صدا و سیما و آموزش و پرورش متولی فرهنگ نیستند همه باید کمک کنیم.
پس اگه دوست داریم همه بریم آموزش و پرورش و به اونا خدا قوت بگیم و در تولید بهشون کمک کنیم
یا علی - چهارشنبه 9 ارديبهشت 1394-14:5
کار مانیست شناسایی راز گل سرخ. کار ما شاید این است. که در افسون گل سرخ شناور باشیم.
شنیدم روجین شماره 2 با موضوع معلم در حال چاپ هستش به فال نیک بگیریم بیاییم همه ان را از روی دلسوزی نقد کنیم تا راهگشای ما باشد. منصف باشیم در طول این چند سال کسی چنین حرکتی انجام نداد حالا نیاییم با بی انصافی ، عرق سرد بر پیشانی بچه ها بپاشیم بلکه همه باهم کمک کنیک هر کس به اندازه توانش ، تا روجین یک مجله خوب و ماندگار بماند.
گرچه از مسئولین امر شنیدم که برای تولیدش با مشکلات مالی شدیدی مواجه هستند و جمعی از دوستداران فرهنگ و ادب بومی به رایگان به آنان کمک می کنند.
متشکرم از نقد های عالمانه - يکشنبه 6 ارديبهشت 1394-8:59
یاد داستان قطار شهید مطهری افتادم که وقتی راه افتاد همه بهش سنگ میزنن.
خوش بحال منتقدین که یکی کاری کرد تا سوژه ای برای انتقاد بوجود آمده است و سنگی برای زدن . - جمعه 4 ارديبهشت 1394-1:21
درود بر جناب میرشفیعی عزیز و سخت کوش
درود بر ایران منش مهربان و خلاق
و درود بر حسن نژاد فعال و خستگی ناپذیر
شما راهی را که برگزیده اید بی مانند است
راه عشق را نمی توان مسدود کرد .
این حرکت بی مانندی است که عشق و ذوق و خلاقیت می خواهد که در هر سه شما یافت می شود . - سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-21:19
سلام کار خوبی است اما خیلی از کلمات که متولد شده باید برایش معادل مازنی درست کنید یعنی اول یک فرهنگستان مازنی درست کنید که همه قبول دارند
- سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-21:4
من که خله شمه کارر جا راضی هستمه ,امیدوارمه همیشه موفق و پیروز باشین
- سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-20:2
با سلام وخدا قوت خدمت برنامه ریزان ، مولفین ومسوولین گرانقدر، درخصوص پیک روجین به نظر می رسد کار بسیار جالب ونویی بوده که موجب شده همکاران ، اولیا وبه خصوص دانش آموزان را به چالش بکشد .اگر دراین خصوص برای حفظ زبان ویا گویش تبری (مازندرانی )اداره ی آموزش وپرورش ومدارس ورسانه ها تلاش کنند مطمئنا تاثیرات آن را در دانش آموزان خواهیم دید . بنده با نظر سنجی که از اولیا ودانش آموزان وهمکاران بعمل آوردم اذعان داشند با توجه به بعضی ازواژه های مشکل آن احساس رضایمندی داشند وآن را به شکل ماهنامه به همراه مجلات رشد ویا فصلنامه خواستار شدنداگر نشریه روجین با محتوای درسی تلفیق بشود وبه شکل فصلنامه به مدارس فرستاده شود کار بسیار عالی می شود.امیدواریم قدمت این زبان شیرن محلی ، زبان تبری (مازندرانی ) حفظ بشود وهمه دست اندر کاران تعلیم وتربیت استان ما در این راستا تلاش مضاعف نمایند. ودر پایان تقدیر وتشکر از مدیرگروه محترم جناب آقای میر شفیعی ومولفین نشریه روجین را دارم.
- سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-19:11
با سلام
تقدیر و تشکر از همکارانم در اداره کل آموزش و پرورش استان خصوصا دوره ی ابتدائی که تلاش وافری جهت زنده نمودن زبان مازندرانی با نشر نشریه روجین داشته اند
قرار نیست در کاری عالی باشیم تا شروع کنیم کار را باید شروع کرد تا عالی شد. حرکت و شروع خوبی بود انشاالله در مراحل بعدی به پرداختن به نقاط قوت و برطرف نمودن نقاط ضف کار بهتر خواهد شد تا در جهت حفظ میراث فرهنگی تلاشی کرده باشیم - سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-16:21
سعی کنید این محتوا را برای بزرگسالان بزنید که مشکل ما بزرگسالان هستند نه بچه ها.
چون بزرگتر های ما محلی صحبت نمی کنند که بچه های ما از انان یاد بگیرند. - سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-16:17
سلام و احترام
باید به دست اندرکاران تولید پیک روجین دست مریزاد گفت. گرچه شاید بتوان بر محتوای ان اندکی نقد داشت اما این پیک احساس کوچکی بود که تلنگر که نه ، ضربه ای بزرگ به ما زد.
به ماهایی که تا بیست کیلومتری شهر ها می رسیم همه چیزمان عوض می شود . صحبت کردن به زبان بومی برایمان کسر شان است و اگر در تاکسی یا مغازه ای کسی محلی صحبت کند می گوییم او بی کلاس است. شاید بگویید این گونه نیست اما بدانید که ما هر آنچه که از هویت ما بود را فراموش کرده ایم . به روستایی ساده با لباس های محلی توجهی نمی کنیم و از همه مهم تر او را عقب مانده اجتماعی می دانیم.
همشهری ها ی عزیز اگر ژاپن را بنگرید دنیا را گرفته است ، اما فرهنگ سامورایی اش را ، لباس بومی اش را فراموش نکرد.
چرا جای دور برویم هم وطنان ترک زبان ، کرد ، بلوچ و ترکمن ما را بگوییم لا اقل به هم که می رسند و یا در تعارفات و ارتباطات به محلی سخن می گویند اما ما حتی در منازلمان نیز نمی خواهیم زبان محلی استفاده شود.
جا دارد به عنوان یک شهروند مازندرانی که برای فرهنگ بومی خیلی اهمیت دارد بگویم که این حرکت ها روح جدیدی به اندام خوش زبانمان وارد می کند و مرگ زبان محلی ما را به تاخیر خواهد انداخت.
بیایید همه بکوشیم تا فرهنگ مان به مخاطره نیفتد . همشهریان عزیر - سه شنبه 1 ارديبهشت 1394-15:26
سلام مازرون و مازرونی,ته نام دور,ایشالله همیشه زند بواشی و پایدار, انده خوشحالن نتومه گپ بزنم, مه دل خوانه همیشه دواشی و امه حاله زنده هاکنی.
- جمعه 14 فروردين 1394-23:13
بونه ونه پی دی اف ره مازندنومه دله بلین
- شنبه 15 فروردين 1394-0:15
ونه فایل اصلی ره ندارمبی. چک و پرسی کمبی اگه دوستان داشتنه پی دی اف کمبی المبی
- جمعه 14 فروردين 1394-20:33
کارجالب و تازه ای بود ... واقعا مجدانه باید برای زنده کردن فرهنگ اصیل مازندرانی تلاش کنیم ...از استاد قاسم ایرانمنش عزیز و همچنین ازآقای میرشفیعی معاون محترم ابتدایی آموزش و پرورش مازندران تشکر می کنم ..
- جمعه 14 فروردين 1394-15:42
زبان ما گلکی هست ما گلکیم و مازرون اسم استان هست نه زبان زبان گلکی مازندران 80 درصد واژگان ان با گلکی گیلان مشترک هست زبان این خطه گلکی هست
- سه شنبه 18 فروردين 1394-8:31
بابا زبان شناس !!!!!!!!!!!!!!!!!!
- جمعه 14 فروردين 1394-15:22
"مازندرونی/تبری جزو زبونای هند و اروپایی خانواده و هند و ایرانی زبون شاخله هسه که ونه ریشه و بِن دیار و پیدا نیه."
جناب سردبیر ! تِه وسِه پیدا نیِه ! دیگری وسه آیا پیدا نیه ؟ اَره برار! اگر ته شِه چشهِ دَوندی هچی ته سه پیدا نیه !! هِچی تِه وِسه پیدا نیه !!
الیکی باخُتِه بیدار نَوونه !!- جمعه 14 فروردين 1394-18:43
درود. ته اگه اون دیگری هسی و ته وسه پیدا بونه، ونه دس ره بیر بیار اما هم بوینیم! من بختمه! قبل از شعار هدائن،حداقل اتا منبع ره بیار که زبان شناس ها قبول دارن ته ادعاره! من ده تا ایارمبه که پیدا نیه!
- جمعه 14 فروردين 1394-2:19
با درود به همه دوستداران فرهنگ و ادب فارسی و مازندرانی.جناب صادقی من با کلیات دیدگاه معلم مازندرانی موافقم.اما در کامنت شما بر کامنت ایشان نکته ای نوشته اید که چندان برازنده قلم شما نبود.شما با کدام پژوهش به نتیجه رسیده اید که در آموزش و پرورش استان نیروهای کاربلد یافت نمیشود.برادر جان نیروهای کاربلد وارد باند نمیشوند واهل جنجال نیستند.
- جمعه 14 فروردين 1394-3:14
درود بر جناب سلیمانی. این حق شماست که از نظری خوش تان بیاید یا نیاید، اما احتمالا توضیح ما را خوب نخوانده اید. مطالبی که در کامنت قبلی آمد ارتباطی با نوشتار ما نداشت. ما به خروجی کار داریم، یعنی به این که "چه" تولید شده است، نه این که "چه کسی" تولید کرده است.
ما نبود فرد کاربلد در سیستم آ.پ را به قید "شاید" منوط کرده ایم که شما این کلمه را به احتمال ندیده اید. ننوشته ایم حتما"، گفتیم شاید.
البته دو دوستی را که در تدوین این پیک نقش داشته اند می شناسم. هرچند یکی از آن ها کارمند آ.پ نیست اما شاعر و محقق است و مسئول یک گروه هنری که برنامه های بومی انجام می دهند و نیز کارشناس برنامه های صداوسیما که در کار خود خبره و تواناست. دیگری اما اتفاقا فرهنگی است و سابقه تدریس و فعالیت های آموزشی و فرهنگی و هنری در مدرسه و دانشگاه را دارد.
خواستم بگویم متولیان امور به زعم شما کار را به افراد بی اطلاع و کم دانش و بی ربط نسپرده اند که حالا ماکاسه چکنم چکنم سر دهیم. ا
ین ایده و روش و حرکت را هر دوست منتقدی می تواند سال بعد خودش مدیریت کند. این گوی و این میدان. اما ما چشم مان آب نمی خورد. چرا؟ چون اجرا و تولید هر اثر فرهنگی و هنری قبل از هرچیزی "عشق" می خواهد که در سیستم خشک اداری یافت نمی شود.
دوست ندارم بیش از این ادامه دهم که در چنته حرف های زیادی از نامعلمان دور و برم دارم که به جای مطالعه و بروز شدن، در بنگاه نشسته اند یا در آژانس روزگار می گذرانند.بگذریم- جمعه 14 فروردين 1394-6:54
متشکرم آقای صادقی که توضیحاتی از سر صبر دادید.بنده سی سال است که دلم از نامعلمان خون است و شاید روزی حضوری برایتان حرفهایم را بگویم. اما چرخهای همین سیستم فشل را معلمان واقعی با عشق و شرافتشان دارند می چرخانند.تا بعد بدرود.
- پنجشنبه 13 فروردين 1394-22:18
آقای یا خانم محترمی که به هر دلیل نخواستی نام خودت را در پای این یادداشت بنویسی.ممنون از دغدغه شما نسبت به فرهنگ و زبان تبری....
اما همه انسانها به سرزمین مادری عشق می ورزند،همه اصالت و زبانشان را گرامی می دارند.همه احساس نیکی نسبت به زادگاه خود دارند.اما تالیف محتوای آموزشی برای دانش آموزان در آموزش و پرورش،آن هم در دوره های پایه،به یک گروه مولف با دانش،کاربلد و صاحب تجربه نیاز دارد تا مدتها با تحقیق و تحلیل بتوانند مواد آموزشی را فراهم نمایند که از ابعاد علمی،آموزشی،روانشناختی و عاطفی بتواند زمینه و شرایط تغییر رفتار مد نظر در حیطه های گوناگون را در دانش آموز بوجود آورد.
ارائه محتوای آموزشی آن هم با محوریت فرهنگ و زبان بومی، همانند برنامه روتین شبانه یک شبکه استانی مثل همین سیمای استانی تبرستان نیست که بخواهیم با پوشیدن یک جلیقه و بیان دوتا مثل و متل، بینندگان را سرگرم کنیم.اگر این باشد که به تعداد جمعیت کشور، همه مولف کتاب،مجله و نشریه برای دانش آموزان هستند.
البته در این خصوص مسئولین اداره کل آموزش و پرورش به ویژه کارشناسان تامین و تحلیل محتوای آموزشی و نیز گروههای آموزشی باید پاسخگو باشند، که چرا از میان این همه آموزگار،معلم و دبیر در سطح مدارس استان مازندران که صاحب تجربه،تخصص و دارای تحصیلات عالیه در حوزه های تاریخ،جامعه شناسی،امور فرهنگی،معارف اسلامی،روانشناسی،علوم اجتماعی و...هستند،فردی باید خارج از آموزش و پرورش عهده دار تالیف آموزش فرهنگ و زبان مازندرانی شود که "روجین" خود گواه است ایشان از ظرائف تهیه محتوا و تنظیم مطالب برای دانش آموزان شناخت لازم را ندارد.
هرچند نوع فعالیت و دغدغه مولف محترم در حوزه های بومی و آیینی قابل ستایش است و زحمات ایشان را در گسترش آداب و رسوم محلی در محافل هنری و جُنگهای شادی برای با نشاط نمودن مردم ارج می نهیم.اما باید تعارف را کنار گذاشت و واقعیت ها را پذیرفت.
حال نویسنده محترم و البته ناشناس یادداشت "فوق العاده ای بنام روجین" چرا و از چه منظری زبان به ستایش آن پرداخته است دیدگاه ایشان بعنوان یک مخاطب و شهروند قابل احترام است. اما باید ترازوی انصاف را میزان قرار داد....- پنجشنبه 13 فروردين 1394-23:51
آقا یا خانم معلم مازندرانی؛ درود/1- امضای نویسنده مطلب نه در پای آن، که اگر دقت کافی داشتید در ابتدای مطلب آمده است:با امضای سردبیر مازندنومه.
2- نوشتار حاضر از بعد ترویج زبان و فرهنگ مازندرانی در مدارس و آینده مبهم زبان بومی نوشته شده و به دعواها و مشکلات داخلی سیستم آ.پ کاری ندارد. به ما ربطی ندارد که روجین را افراد بیرون از سیستم شما تهیه کرده اند یا درون آن. مهم ان است که تولید شده و به دست بچه های من و شما رسیده است. شاید چون در سیستم فشل آ.پ افراد کاربلدی یافت نشد، مسئولان آن ترجیح دادند از کارشناس های بیرونی استفاده کنند.
3- ما نخواستیم روجین را از نظر محتوایی و قوت و ضعف آن بررسی کنیم که مطمئنا اشکال کم ندارد. اصلا هر کاری در این حوزه قوت و ضعف خواهد داشت. مطلب ما در ستایش این حرکت در ترویج و پاسداشت فرهنگ و زبان بومی بود و نه چیز دیگری.
دربارۀ استاد «فردوس مجیبی» 
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه مطرح کرد: 
درباره اجرای ارکستر فیلارمونیک مازندران و پدیدآورندگانش 