مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، کلثوم فلاحی: اعمال نظرهای شخصی در مقوله‌های مختلف و به ویژه در حوزه فرهنگ، موضوعی است که این روزها بسیار شاهد آن هستیم. به عنوان مثال کنسرت موسیقی علیرضا قربانی در مشهد لغو می‌شود و این خواننده در ساری کنسرت اجرا می‌کند. در حوزه سیاسی هم بسیار شاهد این مسائل هستیم و در حالی که یک چهره سیاسی در استانی حتی از فرودگاه برگردانده شده و اجازه سخنرانی نداشته اما در استان و شهر دیگری به راحتی سخنرانی می‌کند.

در حوزه اجتماعی هم  با نوع پوشش اغلب در خیابان‌های به اصطلاح بالای شهر برخورد می‌شود و اگر با همان نوع پوشش که موازین را به صورت کامل رعایت نکرده است در حاشیه شهر قدم بزنی اصولا کسی نیست که بخواهد برخوردی صورت دهد.

چندی قبل معاون وزیر ارشاد در حاشیه آیین معارفه مدیرکل ارشاد مازندران در پاسخ به برخوردهای سلیقه‌ای در حوزه فرهنگ، گفت ما مخالف برخوردهای این چنینی هستیم.

سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور هم در سفر نوروزی خود به مازندران با اشاره به برخورد سلیقه‌ای در تعیین نرخ مراکز اقامتی و ... به موضوع برگزاری سلیقه‌ای کنسرت موسیقی در شهرها اشاره کرد و ادامه داد که قانون باید اجرا شود نه برخوردهای سلیقه‌ای.

 گاهی خودمان هم برای کاهش حساسیت‌ها در اعلام خبر کنسرت موسیقی از واژه "برنامه" به جای کنسرت استفاده می‌کنیم در حالی که این برنامه همان کنسرت است.

سینا آزاد، کارگردان جوان تئاتر است که درگیر این برخوردهای سلیقه‌ای شده و در این زمینه با ما گفت‌وگو کرده است.

توضیح دهید چگونه درگیر برخوردهای سلیقه‌ای در حوزه تئاتر شدید؟

ما متن خشکسالی و دروغ از آثار محمد یعقوبی را برای اجرای نمایش انتخاب کردیم. این متن در سال 85 چندین بار توسط گروه‌های مختلف اجرا شده و کتاب این متن هم با مجوز وزارت ارشاد منتشر شده است.

 از هشتم آبان ماه سال گذشته شروع به تمرین کردیم و گروه ما متشکل از حدود 18 نفر بود که از شهرهای مختلف برای تمرین به ساری می‌آمدند.  در بهمن ماه، ارشاد مازندران مجوز متن را صادر کرد مبنی بر اینکه ممنوعیتی برای اجرای این متن وجود ندارد. این نمایش دو بار هم به بازبینی رفت و بعد از 6 ماه تمرین، جلوی اجرای کار ما را گرفتند.

با تغییر نگرش مدیریت در ارشاد مازندران در حالی که یک ماه بود گروه از هم پاشیده بود و هیچ تمرینی نداشت، تماس مجددی از ارشاد مازندران داشتیم مبنی بر اینکه این نمایش نوبت بازبینی سوم را هم دریافت کرده است.

در صورتی که 16 فروردین امسال به من اعلام کردند اجرای این متن با ممنوعیت مواجه است اما در 30 فروردین بیان داشتند که ممنوعیت اجرای متن، لغو شده و مشکلی وجود ندارد.

سوال من این است که اگر یک متن مممنوعیت دارد چرا از ابتدا اعلام نمی‌کنند تا وقت و هزینه بر روی آن صرف نکنیم و اگر ممنوعیت ندارد چرا اینگونه سنگ‌اندازی می‌شود. چگونه است که به این سرعت، ممنوعیت اجرای یک متن لغو می‌شود در حالی که حتی نویسنده متن هم از چنین اقدامی مطلع نیست.

 تصور شما از بروز این گونه مسائل چیست؟

گویا مسائل دیگری مطرح است. ما می‌دانیم که فضاهای مدیریتی و فضای اجرای شخصی، از چهارچوب‌هایی برخوردار است که این چهارچوب‌ها نه تنها برای هنرمند حتی برای یک کارشناس ارشاد هم مشخص است.

ما اعمال سانسور را خودمان شروع می‌کنیم تا متن بتواند برای اجرا تاییدیه بگیرد. هزاران متن و نمایشنامه خارجی در تهران اجرا می‌شود، در حالی که در مازندران اجازه اجرای متن خارجی را نداریم که البته این جزو قوانین وزارت ارشاد نیست. آیا بین این هنرمند با آن هنرمند فرقی وجود دارد؟

دیگرانی وجود دارند که حتی در اجرا قوانین را هم رعایت نمی‌کنند اما مورد حمایت قرار می‌گیرند. در حوزه تئاتر نظراتی اعمال می‌شود که غیرکارشناسی است. کارشناس بازبین هنری ارشاد، اجازه اجرا می‌دهد این پروسه در کجا به مشکل برمی‌خورد که جلوی اجرا را می‌گیرند برای ما سوال است و هیچکس هم پاسخگو نیست.

با تغییر در سطح یک مدیریتی ارشاد، فضا تغییر می‌کند. آیا غرض‌ورزی وجود دارد یا نه؛ ما نمی‌دانیم. سوال ما این است که یک هنرمند از کجا باید بداند متن مجوز اجرا دارد یا نه؟ روال بر این است که متن برای گروه بازبین فرستاده می‌شود و مجوز هم می‌گیرد. با وجود داشتن مجوز، اجازه اجرا نمی‌دهند در حالی که از همین متن در تهران فیلم ساخته می‌شود و نمایش آن هم به روی صحنه می‌رود.

 فعالیت دیگر گروه‌های تئاتری چگونه است؟

بیش از 26 گروه ثبت شده تئاتر در شهرستان ساری داریم که حدود هفت گروه را می‌بینیم که به اجرای نمایش نمی‌پردازند.

برخی گروه‌ها یک نمایش را حدود یک دهه است که اجرا می‌کنند آیا پویایی و نوآوری در تئاتر وجود ندارد که یک گروه می‌تواند سال‌ها یک نمایش را اجرا کند اما برای ما که دانش‌آموخته این رشته هستیم و سعی کردیم بدون عمل خطا، فقط به تئاتر بپردازیم اینگونه برخود می‌شود؟

جایگاه کسانی که کار سخیف انجام می‌دهند و افرادی که کار فرهنگی را به درستی انجام می‌دهند یکسان دیده می‌شود. آیا ما نباید جایگاهی در تئاتر خودمان داشته باشیم؟

در حالی که ما به صورت مستقل و بدون جهت‌گیری‌های خاص به تئاتر می‌پردازیم دچار برخوردهای سلیقه‌ای می‌شویم. چه اتفاقی می‌افتد که مسئول فرهنگی هیچ حمایتی از حوزه کاری ما انجام نمی‌دهد.

 این برخوردهای سلیقه‌ای را فقط در مازندران شاهد هستید یا اینکه در دیگر نقاط کشور هم به همین صورت است؟

در مازندران اوضاع وخیم‌تر است. در سطح کشور، استانداردها و حساسیت‌هایی وجود دارد، خط کشی کشوری در حیطه فرهنگ مشخص است اما در جزء که وارد می‌شویم هنرمند شهرستانی حق ندارد مانند هنرمند شهرستان دیگری کلر کند. خط قرمزهایی برای ما وجود دارد که واهی بوده و قانون هم نیست. اگر متنی اجازه اجرا دارد باید در کل کشور اجازه اجرا داشته باشد و اگر با ممنوعیت مواجه است این ممنوعیت باید در سراسر کشور صورت گیرد.
 
با تغییر مدیریت ارشاد مازندران، چه انتظاری دارید؟

اگر مشکل فنی برای اجرا داریم اعلام کنند تا مشکل فنی را رفع کنیم و اگر مشکل، غیرفنی و ناشی از نگاه سلیقه‌ای است از ابتدا اعلام کنند تا وقت خودمان و دیگر اعضای گروه را نگیریم. روش درستی برای برخورد با ما داشته باشند. در بازبینی‌ها، کار را به علل ممیزی رد نکنند.

ما همیشه سعی کردیم در سکوت کار کنیم و می‌ترسیدیم بیشتر جلوی کار ما گرفته شود. مخالف حاشیه سازی هستیم. ما انتقاد می‌کنیم اما تخریب نه، انتظار داریم مسئولان هم همین برخورد را با ما داشته باشند.

در نشست‌هایی که نمایندگان تئاتر با مسئولان دارند، اغلب افرادی انتخاب می‌شوند که نماینده ما نیستند و حرف خودشان را می‌زنند.

از معدود افرادی که در ارشاد مازندران، باور فرهنگی دارند و به ما کمک می‌کنند ممنون هستیم.