مازندنومه، سرویس محیط زیست و گردشگری: امیدرضا تونی -رییس جوان اداره محیط زیست نور- متولد 1356 و لیسانس زمین شناشی و کارشناسی ارشد اقتصاد محیط زیست است. می گوید بیش از 15 سال سابقه کار در محیط زیست دارد. ابتدا کارشناس آزمایشگاه خاک سازمان محیط زیست در تهران و چند سالی هم کارشناس مسوول سنجش آلودگی هوای سازمان محیط زیست بود. بعد از حدود 10 سال کار در سازمان مرکزی، به استان البرز انتقالی گرفت و رییس اداره امور آزمایشگاههای محیط زیست استان البرز شد. بعد با حفظ سمت مسولیت اداره نظارت و پایش محیط زیست استان البرز را عهده دار شد تا اینکه یکم مهرماه سال گذشته به زادگاهش نور آمد و از فروردین ماه امسال هم رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نور شده است. با او گفتگو کردیم.

 * محیط بان کم داریم

در بحث محیط زیست طبیعی، محور کار محیط بان است که متاسفانه تعداد آنها کافی نیست. شهرستان نور یکی از وسیع ترین شهرهای استان است که بخش عمده آن منطقه حفاظت شده است. یعنی مناطقی که کاملا در اختیار محیط زیست است، برای حفاظت همه اجزای حیات از جانوران تا خاک و گیاهان و.... با این محدوده جغرافیایی وسیع ما تنها 15 نفر محیط بان داریم. اکثر مکان های محیط بانی هم استیجاری است.

در بعضی از مناطق مثل محیط بانی پیمد یا بوردون بلده، یک کلاس درس مدرسه متروکه به عنوان ساختمان محیط زیست در نظر گرفته شد که  باید 18 روز ماموران ما در آنجا مستقر باشند و برای انجام ماموریت و محل زندگی اصلا مناسب نیست. یا سر محیط بانی چمستان هنوز ساختمانش استیجاری است. از طرف دیگر تعداد اسلحه های مجاز یا غیرمجاز در دست مردم در منطقه ما زیاد است. مشکلاتی هم مربوط به تجهیزات و کمبود خودرو وجود دارد. بعضی از واحدهای محیط بانی فقط یک دستگاه موتور سیکلت دارند که مال 20 سال پیش است که تهیه برخی قطعات آن در مواقع خرابی به خاطر کمیابی و قدیمی بودن وسایل خیلی سخت و زمان بر است.

کمبود محیط بان و نبود ساختمان مناسب و تجهیزات مشکلات اساسی محیط زیست شهرستان نور است. به طور کلی، یک جنگ نابرابر بین متعرضان به حوزه طبیعت و محیط بانان در جریان است ما 119 شهید در اداره حفاظت محیط زیست در سطح کشورداریم، این یک موضوع جدی است.

به لحاظ اعتباری محیط زیست با توجه به شرح وظایف مظلوم واقع شده است. البته دولت تدبیر و امید دغدغه محیط زیست دارد. نوع نگاه دولت به محیط زیست قابل تحسین است و اقدامات مناسبی هم در سطح ملی صورت گرفت و روند خوبی در جریان است.

* بیشترین تخلفات در حوزه شکار و صید است

بیشترین تخلفات محیط زیستی شهرستان ما در حوزه شکار و صید است. سال گذشته مصوبه ای شورای عالی محیط زیست داشت که خوشبختانه جریمه های تخلف شکار و صید چندین برابر شد. مثلا شکار پلنگ 80میلیون تومان شد یا شکار خرس 50میلیون تومان، شوکا 35 میلیون، کل بز 10 میلیون تومان یا در بین پرندگان سار 100 هزار تومان، کبک معمولی 200 هزار تومان و کبک دری 10 میلیون تومان،  قرقاول هم 400هزار تومان .البته جرایم بسته به تناسب در خطر بودن بقای پرندگان یا حیوانات در نظر گرفته شده است.

*سیستم فاضلاب نداریم

در بخش محیط زیست انسانی مهترین چالش ما فقدان الگوی شهری تصفیه فاضلاب است. در تمام شهرهای ساحلی ما هم تراکم جمعیت داریم و هم با ورود مسافران در بعضی مواقع از سال چندین برابر جمعیت بومی توریست داریم. این امر بار زیادی را بر منطقه هم به لحاظ پسماند و زباله و هم فاضلاب تولیدی وارد می کند.
متاسفانه اقدام خاصی در این زمینه نداریم. فاضلاب خام مستقیم وارد رودخانه یا دریا می شود و در خوش بینانه ترین حالت وارد چاه می شود. چاهی که آبش با ورود به سفره آب زیر زمینی در واقع باز هم وارد دریا می شود.

همین رودخانه کنار اداره آموزش و پرورش نور به جرات می شود گفت تقریبا آبی ندارد و کلا فاضلاب است.

بحث دیگر مربوط به شهرک صنعتی چمستان است که درتمام دفعات نمونه برداری از خروجی تصفیه خانه های شهرک صنعتی نتیجه آنالیز بالاتر از حد استاندارد محیط زیست بوده است. البته در 8 ماه گذشته اقدامات مناسبی صورت گرفت و بار آلودگی هر ماه کمتر شد.

موضوع مهم بعد کشتارگاه زربال است که با رویکرد جدید شرکت زربال تصمیمات خوبی جهت حل مشکل حجم زیاد پساب در حال اجراست. یکی از اولویت های محیط زیست که در حال پیگیری است تصفیه خانه های شهرک ها و مجتمع های تفریحی و توریستی است که اکثرا فاقد سیستم تصفیه فاضلاب هستند.

یک بحث مهم دیگر کشتارگاه نیمه صنعتی شهرستان نور است که تقریبا تصفیه خانه فاضلاب آن فاقد کارایی است و فاضلاب کشتارگاهی که از خطرناک ترین فاضلاب ها است وارد جنگل پشت دانشگاه آزاد و علامه محدث می شود. البته شهرداری نور قول هایی داده است.

 مشکل اساسی دیگر ما  زمین دفع زباله شهرستان نور در جنگل واتاشان است که اصلا اوضاع خوبی ندارد که ما از طریق مراجع قضایی در حال پیگیری هستیم. انباشت زباله و بیرون ریختن و نفوذ شیرآبه (مایعی که از داخل زباله بیرون می آید) قطعا آب زمین های کشاورزی و سفره آب های زیر زمینی پایین دست را آلوده می سازد.

شیر آبه و نفوذ آن در محصولات کشاورزی توان ایجاد انواع  بیماری های سرطانی، گوارشی و پوستی را دارد. باید به بهداشت و سلامت شهروندان توجه داشت این وظیفه حرفه ای ماست. بنده اهل تعامل هستم ولی در بحث سلامت مردم به هیچ وجه کوتاه نمی آیم. خواهش من از مجموعه شهرداری این است که با جدیت موضوع را پیگیری کنند.

* به دنبال ایجاد بانک جامع اطلاعات هستیم

یکی از مشکلات ما در محیط زیست شهرستان نور فقدان آزمایشگاه سنجش آلودگی برای بررسی میزان آلودگی پساب واحدها بود. با آزمایش در این آزمایشگاه از خروجی پساب واحدهای تولیدی و صنعتی و گردشگری  نمونه برداری می کنیم تا بفهمیم آیا آلودگی دارد یا خیر.

ورود این پساب در صورت آلودگی به آب رودخانه ها و دریا در یک شهر ساحلی که مردم در آب دریا شنا می کنند یک تهدید بزرگ به حساب می آید.

 با تعاملات و پیگیری ما حدود150 میلیون تومان تجهیزات به روز دنیا را خریداری و این آزمایشگاه را در ساختمان محیط زیست شهرستان نور ایجاد کردیم.

بنا داریم با حمایت مسئولان شهرستان و اداره کل محیط زیست استان تجهیزات آزمایشکاه شیمی را هم در همین ساختمان راه اندازی کنیم تا وابستگی ما برای آنالیز آلودگی به آزمایشگاه های دیگر شهرهای اطراف از بین برود.

 ما با تجهیزات آزمایشگاه شیمی آلودگیهای شیمیایی را اندازه گیری می کنیم. مثلا یک مشکل بزرگ در آب های آشامیدنی کشور بحث نیترات است که توسط این نوع آزمایشگاهها اندازه گیری می شود.

به دنبال ایجاد بانک جامع اطلاعات واحدهای تولیدی صنعتی کشاورزی و گردشگری و معدنی شهرستان هستیم که در این بانک تمام مشخصات واحدها از مختصات جغرافیایی، نوع آلودگی که ممکن است ایجاد کند (آلودگی  هوا یا پساب)، تعداد دفعات نمونه برداری، پایش یا بازدید و حتی نتایج آنالیزش در نظر گرفته می شود.

آنچه در این میان مهم است نحوه گزارش گیری است چون تحت وب است  و ازجی آی اس (GIS) (سیستم الکترونیک برای کسب اطلاعات جغرافیایی) استفاد می شود.

 به عنوان مثال ما می خواهیم تعداد دامداریهای شهرستان نور را بدانیم تا بتوانیم برنامه ریزی کنیم یا بدانیم نحوه پراکنش آن چگونه است. در اینجا این سامانه در قالب یک نقشه به ما می گوید که مثلا تمرکز دامداری در فلان بخش شهرستان زیاد است، بنابراین آن منطقه دیگر بارگذاری نباید بشود اگر هم احیانا درخواستی برای احداث باشد باید به دیگر مناطق منتقل شود چون هر چه تمرکز این واحدها در یک نقطه بیشتر باشد بار آلودگی که به محیط وارد می شود زیادترخواهد بود.

بر اساس داده های این سامانه برنامه ریزیهای زیادی می شود انجام داد که در دنیا بسیار متداول است. بنا داریم با کمک دانشگاه های تربیت مدرس این سامانه را راه اندازی کنیم البته این امر زمانبر است برای اینکه اول باید اطلاعات پایه ای جمع آوری شود بعد وارد سامانه شود و ما اکنون در مرحله جمع آوری اطلاعات هستیم.

*این گفتگو در شماره جدید دوهفته نامه ساحل امید منتشر و با اندکی ویرایش در مازندنومه بازپخش شد.