مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، رضا شریعتی: سیستم تبدیل زباله‌های پت به دیوارهای آماده سبک خلاقیت نخبه مازندرانی -سید اسماعیل خاتمی نژاد- و همکارش -جواد نقوي- بود که این روزها فضای رسانه‌ای را در اختیارگرفت.

خاتمی نژاد فرزند متولد سال 1363 بهشهر، مخترع سامانه تبدیل زباله‌های تر شهری و شیرابه‌ها به ماده اولیه تولید موزاییک و بلوک سیمانی است که می تواند تا حدود زیادی معضل زباله های کشور را همراه با بیشترین بهره وری و درآمدزایی برطرف کند. این دستگاه می تواند آلودگی محیط زیست را به حداقل برساند.گفتگوی این مخترع جوان را با ما بخوانید.

به گفته خودتان در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها اختراع شما با الگوبرداری از دستگاه گوارشی ساخته شده است. نقطه شروع اختراع تان کجا بود؟

 سامانه تبدیل زباله به ریزدانه‌های دوستدار محیط زیست همانگونه که اشاره کردید از دستگاه گوارشی انسان الهام گرفته است. ايده اوليه آن در سال 1386 شکل گرفت. همانطور که می‌دانید، نظام خلقت بر اساس حکمت آفریده شده است. بنابراین هیچ خلقتی بی استفاده نیز حتی شیرابه‌های زباله‌ها؛ در نخستین گام‌ها به مطالعه روش‌های بازيافت و تبديل زباله اقدام کردم و دریافتم که برخی سامانه ها مانند دستگاه هاضم، زباله سوزها، دستگاه های توليد کود کمپوست از زباله، راهکارهايي بودند که اتفاقا در برخی کشورها موفق بود چراکه در این کشورها تفکیک زباله بسیار جدی دنبال می شود اما راهکاری برای شيرابه‌های زباله تاکنون ارائه نشده است. به همين دليل کوشیدم تا سامانه‌ای را ابداع کنم که هم برای زباله های تر شهری و هم برای شيرابه‌های آن، راه حل داشته باشد. در بررسی‌هایی که از دستگاه گوارش انسان داشتم، روشي به نام مهندسي بيونيک وجود داشت. اين مهندسي، با الگو گرفتن از سيستم‌های موجود در طبيعت، تلاش مي‌کند سيستمهای کارآمد، ماندگار و سازگار با شرايط محيطي را طراحي کند.

از این رو با توجه به اينکه برای پردازش ايده اوليه لازم بود از تخصص های مختلف بهره بگيريم به ناچار، ايده اصلي را به چند بخش تقسيم کرده و هر بخش بعنوان يک ايده مستقل، مورد بررسی قرار گرفت. برای ساختن سوپر جاذبي که هم اکنون ساخته شده و شيرابه مایع را به ریز دانه هایی مبدل می‌کند که می‌توان از آنها موزاييک، بلوک سيماني و نظاير آن ساخت، باید مکانیزم های منوط به خود را استفاده کرد. در این رابطه از متخصصيني در حوزه های مختلف از قبيل فيزيک، مکاترونيک، الکترونيک و ميکروالکترونيک، شيمي و معدن استفاده شد. در نتیجه سامانه‌ای که هم‌اکنون ساخته شده است با نام تجاری بهترين بازيافت جامع يا بي.تي.آر (Best Total Recycle)، همه عمليات تبديل و بازيافت زباله‌های تر شهری و شيرابه های آن را به پودر و ریزدانه های جامد دوستدار محيط زيست، انجام مي‌دهد.

 آیا این سامانه مشابه خارجی دارد؟

سامانه "بي.تي.آر" دو بخش با دو کارکرد مختلف دارد که البته اين بخشها در قالب يک سامانه ارائه مي‌شوند اما در داخل، دارای دو مسير مجزاست. بخش اول مربوط به قسمتهای جامد زباله های تر شهری است. این درح حالی است که زباله‌های تر شهری به طور تقریبی شامل همه مواد غذايي، ارگانيک و آلي است. اين بخش، در فرايندی که با مختصری مواد افزودني انجام مي‌شود، تبديل به خمير شده و در نهايت در خشک کن سامانه که با بهره گيری از سنسورهای آلتراسونيک کار مي‌کند، خشک مي‌شوند. خروجي اين بخش، پودری شبيه به خاک اره و با رفتاری مشابه آن است که از آن به عنوان فيلر (پرکننده) صنعتي و در مغز "ام.دي.اف" و کارتن سازی استفاده کردیم که نتایج رضایت بخش بود. این سامانه کارکرد مشابه ندارد و با مزايای فراوانی نسبت به ساير سامانه‌های موجود در جهان، دارد به گونه ای که از لحاظ اقتصادی هزینه فرصت تبدیل زباله به مواد قابل استفاده را کاهش داده است.

برای تجاری و صنعتی کردن این اختراع چه اقداماتی داشتید؟

مهم ترین بخش در یک اختراع تجاری کردن آن است؛ خوشبختانه در این بخش با توجه به اينکه واحد صنعتي ما به خوبي پاسخ داد، در حال حاضر مشغول معرفي سامانه به شهرداری‌های مختلف کشور هستيم و اميدواريم به رغم محدوديت منابع مالي اين ارگانها، به تدریج درحال نزدیک شدن به قرارداد فروش سامانه هستیم.

در برنامه های آتي، ما در نظر داريم، سامانه های سيار را که طراحی آنها نيز به پایان رسيده است، روانه بازار کنيم. به اين ترتيب که سه واحد تريلي، پيش بيني شده است. بر روی يک تريلي، سامانه بازيافت زباله های تر شهری مستقر می شود، بر روی تريلي دوم، سامانه تبديل شيرابه ها به ريزدانه قراردارد و سامانه سوم، جهت ارائه خدمات به دو تريلي ديگر از قبيل شستشو، محل استراحت راهبر سامانه و نظاير آن، مورد استفاده است. اين واحدهای سيار برای روستاهای با جمعيت کم، ايده آل بوده و نياز آنها به ايجاد سايتي برای پسماندهای شهری را برطرف مي‌کند.

 راهبرد شما در هدایت درست زباله ها چیست؟

میزان توليد زباله توسط هر نفر در کشور ما بين 400 تا 680 گرم در روز است. اگر متوسط توليد زباله در کشور را 500 گرم فرض کنيم، با جمعيت نزديک به 80 ميليون نفر، يعني روزانه در کشور ما حدود 40 ميليون کيلو يا 40 هزار تن زباله توليد مي‌کنيم که از اين مقدار زباله حدود 50 تا 60 درصد آن زباله های تر شهری است. پس به طور تقریبی روزانه در کل کشور، نزديک به 20 هزار تن زباله تر توليد مي‌‌شود. اگر ظرفیت بهينه هر سامانه را 100 تن در نظر بگيريم، کل کشور به حدود 200 سامانه "بي.تي.آر" نياز دارد. اما جالب توجه است که راهبرد ترسيم شده ما اين نيست.

به نظر مجموعه ما، اگر سامانه های مختلفي در کشور نصب و راه اندازی شوند، حس رقابت پذیری ما را به عنوان بخش خصوصي، بيشتر می‌کند. لذا راهبرد ما از 200 سامانه مورد نياز کشور، در ايده آل ترين حالت، حدود 20 درصد نياز کشور يعني حدود 40 سامانه است. چرا که مجموعه ما نياز دارد تا به طور مرتب بعنوان بخش خصوصي فعال در زمينه مديريت پسماند، طرح های خود را به روز رساني کرده و مرتب نوآوری (آرندی) داشته باشد به همين دليل، با درنظر داشتن ظرفيت خود، راهبرد ما برای حدود 20 درصد سامانه های مورد نياز کشور است و 80 درصد مابقي مي‌تواند به روش‌های موجود و يا روش‌های نويني ديگری که احتمالا در آينده وارد بازار شوند، مديريت و تبديل و بازيافت شود.

 به عنوان یک مخترع چه انتظاری از مسئولان دارید؟ آیا سراغی از شما می گیرند؟

تاکنون با مسئولان استان مازندران همکاری‌های زیادی داشته ام هرچند به نظر می‌رسد برای توسعه بیشتر همکاری ها، پتانسیل بیشتری وجود دارد. اولویت نخست ما در توسعه این سامانه‌ استان های شمالی کشور است چراکه این مناطق بیش از دیگر استان های کشور به این سامانه نیاز دارند

لازم است مسئولان به توانمندی‌های داخلي و فرزندان این مرزوبوم  ايمان داشته باشند و اعتماد کنند، حمايت از طرح‌هايي که توجیه فنی و اقتصادی دارد را در دستورکار قرار دهند و از بروکراسی اداری کاسته شود.

این دستگاه توجیه اقتصادی داشته واگر به برخی مسائل وهزینه هایی را که امروزه دولت ومحیط زیست کشور برای حفظ چرخه محیطی اعم از آب ها، جنگل ها ومراتع وزیستگاههای جانوری متحمل می شود محاسبه کنیم متوجه می شویم که با روی کارآمدن این دستگاه بسیاری از هزینه ها کاسته شده وحتی درکوتاه ترین زمان ممکن (حداکثر 3سال) سرمایه مربوط به خرید، نصب و راه اندازی این دستگاه باز می گردد. ضمن اینکه هزینه های از قبیل هزینه حمل ودفن زباله کاهش چشمگیری پیدا می کند خروجی محصولات بدست آمده از دستگاه نیز بدون آنکه هیچ آلاینده میکروبی داشته باشد درصنایع جانبی از قبیل کارگاههای "ام دی اف"، کارتون سازی و در گلخانه ها به عنوان کودآلی و در صنایع ساختمانی مانند بلوک و موزائیک و...کاربرد دارد .

*این گفتگو در روزنامه جمله منتشر شد و برای بازنشر در اختیار ما قرار گرفت.