با بسته شدن شیرهای گاز تركمنها در اوج برف و بوران نام «دكتر كردان» قائم مقام مازندراني وزیر نفت بیش از همه بر سر زبان ها افتاد.

 او نماینده ایران در مذاكرات با كشور تركمنستان بود كه این كشور گاز صادراتی خود را به شمال ایران درست در فصل سرما قطع كرد؛ موضوعی كه كردان برای اولین بار از دلایل آن پرده برداشت و عنوان كرد خواسته این كشور حاشیه خزر در تضاد با منافع ملی ایران بود.

 گرچه برخی رسانه ها پیش از این اعلام كردند كه كردان درخواست افزایش قیمت گاز را نپذیرفته است، ولی او گفت كه ایران شناورسازی قیمت را پذیرفت، اما خواسته مقامات سرزمین گاز و پنبه چیز دیگری بود.

● چرا در زمان حساسی كه كشور نیاز به گاز داشت، پیشنهاد تركمنستان را نپذیرفتید؟
▪ نه، این طور نبود؛ من آخرین مذاكره كننده بودم. قبل از آن رئیس جمهور به تركمنستان سفر كرده بود و آقای لاریجانی (دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی)، آقای متكی، وزیر خارجه و آقای نوذری وزیر نفت هم مذاكراتی با مقامات تركمنستانی انجام داده بودند. حتی در خلال سفری هم كه محمداف، رئیس جمهور تركمنستان برای شركت در اجلاس كشورهای همسایه خزر به ایران داشت، صحبت هایی با طرف های ایرانی انجام شده بود.پس از آن من به اتفاق هیأتی برای ادامه گفت و گوها به تركمنستان رفتم، این كه گفته شده علت عدم امضای قرارداد نپذیرفتن قیمت از سوی ما بوده، كاملاً نادرست است و من آن را تكذیب می كنم، چون قیمتی كه تركمنستان پیشنهاد داشت، ما قبول داشتیم و تمام مذاكرات قبلی بی نتیجه بود. من ۴۸ ساعت با معاون رئیس جمهور تركمنستان در امور نفت و گاز و معاون دیگرش در امور سیاست خارجی صحبت كردم، اما به توافق نرسیدیم.

● چه دلیلی داشت؟
▪ آنها یك خواسته ای داشتند كه آن را مطابق با منافع ملی ایران نمی دانستم؛ خواسته آنها را با عزت ملت ایران در سازگاری نمی دیدم.
این درخواست آنها اصلاً با فرمایش هاي مقام معظم رهبری كه سه اصل عزت، حكمت و مصلحت را در سیاست خارجی شرط دانسته اند، سازگاری نداشت. آنها قول دادند كه گاز ما را قطع نمی كنند، ولی خلاف رفتار اخلاقی عمل كردند.

● مگر چه پیشنهادی داشتند؟
▪ بهتر است این موضوع مسكوت بماند. اعلامش نكنیم، بهتر است!

● یعنی منظورتان این است كه آنها نمی خواستند قیمت گازشان را افزایش دهند؟
▪ نه، آنها علاوه بر آن درخواست اصلاح قیمت را هم داشتند، در ایران كسی مخالف اصلاح قیمت نبوده و نیست، ولی خواسته آنها فراتر از قیمت بود.
در سفری كه آقای كسایی زاده مدیرعامل شركت ملی گاز به تركمنستان داشتند قراردادی برای واردات گاز این كشور به ایران به قیمت ۱۵۰ دلار در هر هزار متر مكعب به امضا رسید كه البته این قرارداد تا پایان سال جاری میلادی ادامه خواهد داشت و پس از آن دو طرف تعهد كردند كه بر اساس یك قرارداد جدید، قیمت گاز صادراتی تركمنستان به ایران بر اساس قیمت های جهانی انرژی باشد و به صورت شناور محاسبه شود.

● به هر حال آنها بر خلاف مفاد قرارداد جریان گاز به سمت ایران را قطع كردند. شما ادعای خسارت خواهید كرد؟
▪ تركمنستان همسایه ما است و مسلمان است و می تواند كریدور انرژی باشد كه به صورت سوآپ بتوان گاز این كشور را از شمال به جنوب ایران منتقل كرد، ما نباید بازی اي بكنیم كه امریكایی ها طراحی می كنند؛ ما هم خودمان باید بازی سازی كنیم؛ امریكایی ها از بازیگری ما خوشش نمی آید؛ ما باید آنها را مجاب كنیم در چارچوب شطرنجی كه ایران با همسایگانش به صورت متقابل می چیند، رفتار كنند. در بیان خسارت لزوماً رفتار متقابلی نیاز نیست، ما باید كشورهای CIS (آسیای میانه و قفقاز) را در یك بسته ببینیم.

● اما تركمنستان امكانی برای سوآپ گاز ندارد. آنها قرارداد بزرگی با گازپروم دارند، اخیراً هم برای اجرای خط لوله بزرگ گاز با چین به توافق رسیدند، دیگر گازی برای سوآپ از ایران نمی ماند؟
▪ چطور اینقدر مطمئن صحبت می كنید كجا گفته شده با چین قرارداد دارند ظرفیت های بسیار زیادی با تركمنستان هست كه می تواند سوآپ فعلی ما را بسیار افزایش دهد؟

● ولی ما با تركیه ای ها هم همسایه هستیم، اما آنها بر اساس اصل ثابتی در قراردادهای جهانی همواره با قطع گاز صادراتی ایران به سمت این كشور اعلام می كنند علیه ایران ادعای خسارت كرده اند؛ به هر حال لازم نبود شما تدابیری می اندیشیدید؟
▪ دنیای سیاست، دنیای سیالی است و نباید تصور كنید كه اصل ثابتی در روابط دو یا چند جانبه طراحی می شود. منافع ایران ایجاب می كند كه با همسایگان روابط عالی و دوستانه ای داشته باشد، چه امریكایی ها بخواهند و چه نخواهند، ما یك قطب جهان هستیم. رسانه هایشان هم می گویند ایران دیگر ایران سال های قبل نیست؛ اگر اصل رفتارمان را هم ثابت تلقی كنیم و اگر بازی را اقتضایی بدانیم، باز هم می گوییم كه باید با همه كشورها رابطه دوستانه ای داشته باشیم.
جالب این كه سه روز پس از سفر من به تركمنستان، معاون وزیر خارجه امریكا در امور نفت و گاز به سرعت به این كشور سفر كرد و این نشان می دهد كه ما در فینال هستیم. ما دو قطب هستیم؛ ما می گوییم «عدالت»، اما امریكایی ها می گویند «سرمایه داری» باید حكومت كند.

● اصولاً شما نسبت به مقوله نفت و گاز چه رویكردی دارید؟
▪ درست است كه نفت شناخته شده است، اما آنچه پیش بینی می شود، در آینده به كانون معادلات اقتصادی تبدیل شود، گاز است. امریكایی ها الآن فقط می گویند صنایع گاز ایران را بشدت تحریم می كنیم نه نفت را؛ چون آینده انرژی را گاز رقم خواهد زد. خوشبختانه ما در داخل كشور منابع گازی زیادی داریم و علی رغم این كه مصرف بالاست، منابع سرمایه گذاری مان هم زیاد شده است و حتماً باید استراتژی ما این باشد كه به تمام جهان گاز صادر كنیم. اصولاً قراردادهای ما بر این اصل است كه پس از تولید و تأمین نیازهای داخلی، فروش را برای سودآوری انجام دهیم.

● اما تراز گاز در حال حاضر منفی است؟
▪ ما نمی گوییم از این گاز صادر شود، ما تأكید داریم بیش از آنچه كه هست، تولید و سرمایه گذاری شود و پس از آن صادر بشود، نه این گازی كه الآن تولید می شود.

● در برنامه سوم توسعه قرار بود ۲۵۰ میلیون متر مكعب از گازهای تولیدی به مخازن نفتی تزریق شود تا تولید نفت افزایش یابد، درحالی كه ۷۰ تا ۸۰ میلیون متر مكعب تزریق انجام شد؟
▪ درست است، تزریق را به اندازه كافی انجام ندادیم، مخازن نفتی ما عمدتاً آهكی هستند، می توان آب را هم به این چاه ها تزریق كرد كه فشارشان بیشتر شود، لزوماً به گاز نیاز نداریم. راه های گوناگونی وجود دارد، ولی اگر گاز تزریق شود، عمر مخازن نفتی بیشتر خواهد شد. در هر حال عقلایی این است كه سرمایه گذاری كنیم و هرچه سریعتر مخازن گازی را به بهره برداری برسانیم.

● ولی به نظر می رسد در گاز هم به دام خام فروشی افتاده ایم؟
▪ نه، ما همه طرح های خودمان را همگام به جلو می بریم. ال ان جی، جی تی ال و یك پالایشگاه ان جی ال بزرگی را هم در خارك به بهره برداری خواهیم رساند.

● آقای دكتر! یكی از ابزارهای رسیدن به این اهداف بزرگی كه تعریف كردید، سرمایه است؛ می خواهیم بدانیم رویه های خاصی هم برای جلب سرمایه گذاری در این پروژه ها دارید؟
▪ بله، ما تا حدود زیادی در این كار موفق بوده ایم. با سوئیس قراردادی بزرگ در حجم ۷ میلیارد دلار امضا كردیم كه شاخ امریكایی ها و اسرائیلی ها را بعد از قطعنامه سوم شورای امنیت شكست؛ یا كاری كه با عمانی ها برای سرمایه گذاری ۱۲ میلیارد دلاری در میدان گازی كیش انجام خواهیم داد، یكی دیگر از این نمونه هاست، به طوری كه كارشناسان شركت نفت فلات قاره اكنون در حال مذاكرات نهایی با طرف های عمانی هستند، شیوه های خاصی برای سرمایه گذاری های پایدار چیده شده است.

● گفته می شود طرحی در نفت بررسی می شود كه حوزه گاز یكپارچه سازی شود، یعنی مدیریت های مختلفی مثل شركت ملی صادرات گاز حذف خواهند شد؟
▪ نظرات گوناگونی وجود دارد، این كه چه تشكیلاتی می تواند مفید باشد، همیشه بین علمای علم تشكیلات نظراتی وجود دارد. عده ای می گویند سیستم متمركز بهتر است و عده ای به متكثر بودن حوزه گاز اعتقاد دارند.
آقای نوذری و بنده معتقدیم كه باید سیاستگذاری متمركز شود و اجرا متكثر، كه این هم در چارچوبی چیده می شود.

● آقای دكتر، یكی از فعالان بخش خصوصی در مورد صنعت GTL (تبدیل گاز به فراورده)، اقدامات جدیدی انجام داده، اما این طرح هنوز از سوی وزارت نفت حمایت نشده است؟
▪ بله، آنها اقدامات خوبی انجام داده اند، اما پژوهشگاه صنعت نفت دوست دارد این طرح را به نام خودش بزند، پتروشیمی و شركت پالایش و پخش هم دوست دارند این كار را به نام خودشان ثبت كنند، اختلافاتی وجود دارد كه می خواهیم هرچه سریعتر آن را حل و فصل كنیم.

● این بخش خصوصی برای تولید صنعتی نیاز به تأمین مالی دارد؟
▪ بله، مشكل مالی آنها را هم حل خواهیم كرد.(iran-newspaper)